1 „ZASADY KONSTRUKCJI LSR ZGODNIE Z INSTRUKCJĄ SPORZĄDZANIA LOKLANEJ STRATEGII ROZWOJU” Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego Szkolenie dla lokalnych grup działania z terenu województwa kujawsko-pomorskiego Górzno; 14 – 15 listopada 2008 r.

2 Ogólne zasady Opracowując lokalną strategię rozwoju (LSR) należy pamiętać, że powinny znaleźć się w niej tylko informacje istotne z punktu widzenia zakresu LSR oraz konkursu na wybór LGD do realizacji LSR. Należy również przestrzegać limitów stron podanych w zakresie LSR, np. opis obszaru objętego LSR wraz z uzasadnieniem jego wewnętrznej spójności może zawierać maksymalnie 20 stron.

3 1. Charakterystyka lokalnej grupy działania (LGD) jako jednostki odpowiedzialnej za realizację lokalnej strategii rozwoju (LSR). 1)Nazwa i status prawny LGD oraz data wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego i numer w tym rejestrze. Informacje musza być zgodne z danymi zawartymi w KRS. - nazwa LGD; - status prawny LGD (fundacja, związek stowarzyszeń, stowarzyszenie, stowarzyszenie które powstało w oparciu o art. 15 ustawy z 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U. Nr 64, poz. 427 oraz z 2008 r. Nr 98, poz. 634); - datę wpisu do KRS; - numer KRS; KW: Część B2.I, punkt 1

4 1. Charakterystyka lokalnej grupy działania (LGD) jako jednostki odpowiedzialnej za realizację lokalnej strategii rozwoju (LSR). C.D 2)Opis procesu budowania partnerstwa. Należy - opisać, w jaki sposób przebiegał proces budowania partnerstwa - przedstawić proces z uwzględnieniem etapów tworzenia partnerstwa wraz ze wskazaniem podmiotów biorących udział w procesie budowania LGD. Należy pamiętać, że LGD ma obowiązek przechowywania w swojej siedzibie dokumentów potwierdzających opisany w LSR proces budowania partnerstwa. KW: Część C2, punkt 7

5 1. Charakterystyka lokalnej grupy działania (LGD) jako jednostki odpowiedzialnej za realizację lokalnej strategii rozwoju (LSR). C.D Warunkiem dostępu, który muszą spełnić wszystkie LGD ubiegające się o wybór do realizacji LSR jest spełnienie wymogu trójsektorowości partnerów, w składzie LGD muszą znaleźć się przedstawiciele podmiotów sektora:  publicznego, na który składają się w szczególności: gminy, powiaty, uczelnie publiczne, jednostki badawczo-rozwojowe, samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, państwowe lub samorządowe instytucje kultury oraz państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych przepisów w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorców;  społecznego, na który składają się w szczególności: osoby fizyczne działające na rzecz rozwoju obszaru objętego LSR, związki zawodowe, organizacje społeczno- zawodowe rolników, stowarzyszenia, ruchy obywatelskie, inne dobrowolne zrzeszenia oraz fundacje z obszaru objętego LSR;  gospodarczego, na który składają się przedsiębiorcy. KW: Część B2.I, punkt 4

6 1. Charakterystyka lokalnej grupy działania (LGD) jako jednostki odpowiedzialnej za realizację lokalnej strategii rozwoju (LSR). C.D 3)Charakterystyka członków LGD albo jej partnerów i sposób rozszerzania lub zmiany składu LGD. Charakterystyka członków LGD (występują w LGD będącej stowarzyszeniem lub związkiem stowarzyszeń) albo jej partnerów (występują w LGD będącej fundacją) oraz opisać sposób rozszerzania lub zmiany składu LGD, podając następujące informacje: imię/imiona i nazwisko członka albo nazwa członka/partnera; sektor, z jakiego pochodzą poszczególni członkowie albo partnerzy (publiczny, społeczny lub gospodarczy); rodzaj prowadzonej działalności przez członków (partnerów) LGD; funkcja, jaką pełnią poszczególni członkowie (partnerzy) w strukturze LGD; liczba członków LGD albo jej partnerów; sposób rozszerzania lub zmiany składu LGD. Zasady rozszerzania lub zmiany składu LGD zawarte w LSR powinny być spójne z zapisami statutu LGD, który będzie stanowił załącznik do wniosku o wybór LGD do realizacji LSR. KW: Część C1, punkt 1a i 3

7 1. Charakterystyka lokalnej grupy działania (LGD) jako jednostki odpowiedzialnej za realizację lokalnej strategii rozwoju (LSR). C.D 4)Struktura rady lub innego organu LGD, do którego wyłącznej właściwości należy wybór operacji zgodnie z art. 62 ust. 4 rozporządzenia nr 1698/2005, zwanych dalej „organem decyzyjnym” Należy podać następujące informacje:  zakładana liczba członków organu decyzyjnego LGD, określona konkretną liczbą lub w formie przedziału liczbowego;  imię/imiona i nazwisko członka/osoby reprezentującej członka organu decyzyjnego LGD;  nazwa członka, którego przedstawicielem w organie decyzyjnego LGD jest dana osoba (w odniesieniu do osób których to dotyczy);  gmina, którą członek/osoba reprezentująca członka organu decyzyjnego LGD reprezentuje (np. jest mieszkańcem danej gminy, zameldowana lub działa na jej terytorium);  sektor, którego przedstawicielem są poszczególni członkowie organu decyzyjnego LGD (publiczny, społeczny, gospodarczy, w tym rolnicy, kobiety wiejskie, młodzi ludzie oraz ich stowarzyszenia);  procentowy udział członków organu decyzyjnego LGD w poszczególnych sektorach. KW: Część C1, punkt 1b

8 1. Charakterystyka lokalnej grupy działania (LGD) jako jednostki odpowiedzialnej za realizację lokalnej strategii rozwoju (LSR). C.D Dokumenty potwierdzające przedstawicielstwo danego sektora, powinny być załączone do wniosku o wybór LGD do realizacji LSR. Warunkiem dostępu, który muszą spełnić wszystkie LGD ubiegające się o wybór do realizacji LSR jest zapewnienie w składzie organu decyzyjnego LGD co najmniej 50 % udziału partnerów sektora społecznego i gospodarczego. Przestrzegany winien być również zakaz łączenia funkcji w organie decyzyjnym z funkcją w zarządzie lub organie kontroli, co powinno być uregulowane w statucie lub regulaminie Rady. Dana osoba może reprezentować jeden sektor i jedną gminę!

9 1. Charakterystyka lokalnej grupy działania (LGD) jako jednostki odpowiedzialnej za realizację lokalnej strategii rozwoju (LSR). C.D 5)Zasady i procedury funkcjonowania LGD oraz organu decyzyjnego. Należy podać informacje:  zasady powołania członków organu decyzyjnego LGD, uregulowane zapisami statutowymi;  zasady odwołania poszczególnych członków organu decyzyjnego LGD, uregulowane zapisami statutowymi;  opis procedury funkcjonowania organu decyzyjnego LGD, w tym procedury dotyczącej wyłączenia członka organu decyzyjnego od udziału w dokonywaniu wyboru operacji w razie zaistnienia okoliczności, które mogą wywołać wątpliwości, co do jego bezstronności. Informacje zawarte w tym punkcie może szczegółowo uregulować w regulaminie organizacyjnym organu decyzyjnego LGD, jeśli taki regulamin jest sporządzony. KW: Część C1, punkt 2 i 4

10 1. Charakterystyka lokalnej grupy działania (LGD) jako jednostki odpowiedzialnej za realizację lokalnej strategii rozwoju (LSR). C.D Za spełnienie kryterium mówiącego o tym, że żaden z członków organu decyzyjnego nie jest zatrudniony w biurze LGD i określona została procedura wyłączenia członka organu decyzyjnego od udziału w dokonywaniu wyboru operacji w razie zaistnienia okoliczności, które mogą wywołać wątpliwości co do jego bezstronności, w szczególności w przypadku ubiegania się przez członka organu decyzyjnego o wybór jego operacji w ramach działania 4.1 Wdrażanie LSR, LGD otrzymać może albo maksymalną liczbę punktów (5 pkt) albo „0” punktów, co skutkuje pozostawieniem wniosku bez rozpatrzenia. KW: Część C1, punkt 4b oraz część C3, punkt 5

11 1. Charakterystyka lokalnej grupy działania (LGD) jako jednostki odpowiedzialnej za realizację lokalnej strategii rozwoju (LSR). C.D W przypadku, gdy w chwili składania wniosku o wybór LGD do realizacji LSR, w LGD nie są zatrudnieni pracownicy, procedury funkcjonowania organu decyzyjnego LGD powinny przewidywać rozdzielność zatrudnienia w biurze LGD i organie decyzyjnym LGD w całym okresie realizacji LSR. Wykluczenie członka organu decyzyjnego LGD od udziału w dokonywaniu wyboru operacji polega na wykluczeniu z procedury oceny zgodności operacji z LSR i wyboru operacji (głosowanie nad podjęciem uchwały) oraz procedury odwołania od rozstrzygnięć organu decyzyjnego LGD w sprawie wyboru operacji i powinno uwzględniać zapewnienie niezbędnej ilości głosów podczas głosowania nad wyborem operacji.

12 1. Charakterystyka lokalnej grupy działania (LGD) jako jednostki odpowiedzialnej za realizację lokalnej strategii rozwoju (LSR). C.D 6)Kwalifikacje i doświadczenie osób wchodzących w skład organu decyzyjnego. Nawiązanie do Załącznika nr 11 wniosku o wybór LGD do realizacji LSR. Należy opisać, jakie kwalifikacje i doświadczenia mają członkowie/osoby reprezentujące członków organu decyzyjnego LGD, nie podając konkretnych nazwisk np. pięciu spośród członków/osób reprezentujących członków organu decyzyjnego LGD ukończyło kurs w zakresie podejścia Leader, trzech spośród członków/osób reprezentujących członków organu decyzyjnego LGD włada językiem angielskim w stopniu umożliwiającym swobodne porozumiewanie się. Szczegółowy opis sporządzony według wzoru (wzór tabeli wskazany w formularzu wniosku o wybór LGD do realizacji LSR) oraz dokumenty potwierdzające znajomość języków obcych, wiedzę i doświadczenie poszczególnych członków/osób reprezentujących członków organu decyzyjnego LGD powinien być załączony do wniosku o wybór LGD do realizacji LSR. KW: Część C1, punkt 9

13 1. Charakterystyka lokalnej grupy działania (LGD) jako jednostki odpowiedzialnej za realizację lokalnej strategii rozwoju (LSR). C.D 7)Doświadczenie LGD i członków LGD albo jej partnerów w realizacji operacji. W kilku zdaniach należy opisać jakiego rodzaju doświadczenie posiada LGD i jej członkowie czy partnerzy. Przykładowo, można wskazać, że LGD realizowała projekt w ramach Pilotażowego Programu Leader+, trzy spośród ośmiu gmin będących członkami/partnerami LGD realizowało projekty z zakresu działania SPO „Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego”. Dokumenty potwierdzające doświadczenie LGD i członków LGD albo jej partnerów muszą być udostępnione w razie kontroli. Wykazując doświadczenie gmin będących członkami albo partnerami LGD, LGD powinna posiadać oświadczenia tych gmin o udostępnieniu dokumentacji potwierdzającej doświadczenie na wypadek kontroli w LGD. KW: Część C1, punkt 8

14 2. Opis obszaru objętego LSR wraz z uzasadnieniem jego wewnętrznej spójności (maksymalnie 20 stron). 1)Wykaz gmin wchodzących w skład LGD albo będących jej partnerami. Należy wymienić gminy wchodzące w skład obszaru objętego LSR zachowując tym samym warunek dostępu dla LGD. Dokumentem potwierdzającym członkostwo (partnerstwo) gminy w LGD jest uchwała Rady Gminy o przystąpieniu do LGD w charakterze członka albo partnera dołączana do wniosku o wybór LGD do realizacji LSR. KW: Cześć B1.I, punkt 14 2)Uwarunkowania przestrzenne (mapa), geograficzne, przyrodnicze, historyczne i kulturowe.  mapa obrazująca granice administracyjne LGD;  powierzchnia w km2. KW: Część B2.I, punkt 6 oraz punkt 10

15 2. Opis obszaru objętego LSR wraz z uzasadnieniem jego wewnętrznej spójności (maksymalnie 20 stron). Dodatkowo można przedstawić do wykazania spójności LGD:  opis uwarunkowań geograficznych, do których należy ukształtowanie powierzchni;  opis uwarunkowań przyrodniczych;  opis uwarunkowań historycznych – wydarzenia historyczne;  opis uwarunkowań kulturowych - dobra kultury materialnej oraz duchowej (zwyczaje, obyczaje, tradycje itp.), które składają się na dziedzictwo kulturowe obszaru objętego LSR, produkty tradycyjne, rękodzieło, zawody tradycyjne, dziedzictwo kulinarne, podkreślające specyfikę danego obszaru w odniesieniu do regionu. KW: Część C2, punkt 1

16 2. Opis obszaru objętego LSR wraz z uzasadnieniem jego wewnętrznej spójności (maksymalnie 20 stron). Warunkiem dostępu, który muszą spełnić wszystkie LGD ubiegające się o wybór do realizacji LSR jest zapewnienie spójności przestrzennej obszaru objętego LSR oraz to, że obszar realizacji LSR może obejmować: - gminy wiejskie lub miejsko-wiejskie, z wyłączeniem miast powyżej 20 tys. mieszkańców zameldowanych na pobyt stały według stanu na dzień 31 grudnia 2006 r., lub - gminy miejskie liczące nie więcej niż 5 tys. mieszkańców zameldowanych na pobyt stały według stanu na dzień 31 grudnia 2006 r KW: Część B2.I, punkt 6 oraz punkt 10

17 2. Opis obszaru objętego LSR wraz z uzasadnieniem jego wewnętrznej spójności (maksymalnie 20 stron). Obszar spójny pod względem przestrzennym - znajduje się w jednym obrysie - obszar całych gmin bez wyłączenia miast w gminach miejsko-wiejskich, których liczba mieszkańców zameldowanych na pobyt stały przekracza 20 tys. Warunek ten jest zachowany także wtedy, gdy istnieje taki obszar wód, który w połączeniu z obszarem LSR tworzy obszar o przestrzennej spójności. Jeżeli obszar LSR nie znajduje się w jednym obrysie, tylko i wyłącznie z tego powodu, że obszar gminy będącej członkiem albo partnerem LGD lub obszar powiatu, do którego należą gminy będące członkami albo partnerami LGD, składa się z więcej niż jednej części, to taki obszar LSR także jest spójny przestrzennie.

18 2. Opis obszaru objętego LSR wraz z uzasadnieniem jego wewnętrznej spójności (maksymalnie 20 stron). 3)Ocena społeczno-gospodarcza obszaru, w tym potencjału demograficznego i gospodarczego obszaru oraz poziomu aktywności społecznej.  dane aktualne  różne źródła  podając dane liczbowe umieszczać datę i miejsce pochodzenia KW: Część C2, punkt 1b 4)Specyfika obszaru.  opisać elementy, które w szczególny sposób charakteryzują dany obszar i stanowią o jego odrębności  można opisać, w jaki sposób planuje się wykorzystanie wskazanej specyfiki w realizacji LSR Np. Jeśli elementem stanowiącym o specyfice danego obszaru ma być, np. turystyka, należy wykazać atrakcyjność turystyczną danego obszaru, tj. infrastrukturę turystyczną, liczbę turystów odwiedzających dany obszar, itp. KW: Część C2, punkt 1c

19 3. Analiza SWOT dla obszaru objętego LSR; wnioski wynikające z przeprowadzonej analizy. S silne strony W słabe strony O szanse T zagrożenia Należy przedstawić ocenę szans i zagrożeń procesu rozwoju w kontekście silnych i słabych stron LGD oraz wynikające z niej wnioski. Dokonana analiza SWOT i wynikające z niej wnioski powinny być podstawą do wyznaczenia wizji rozwoju danego obszaru i określenia celów ogólnych i szczegółowych LSR. KW: Część C2, punkt 2

20 4. Określenie celów ogólnych i szczegółowych LSR oraz wskazanie planowanych przedsięwzięć służących osiągnięciu poszczególnych celów szczegółowych, w ramach których będą realizowane operację. Przedsięwzięcie – działanie służące realizacji poszczególnych celów szczegółowych LSR, w ramach którego realizowane są operacje.  cele ogólne LSR powinny być zbieżne z celami Osi 4 Leader określonymi w PROW, rozróżniane w odniesieniu do czasu realizacji jako dalekosiężne;  cele szczegółowe LSR, rozróżniane w odniesieniu do czasu realizacji jako bliższe w czasie;  opis planowanych do realizacji przedsięwzięć;  wskaźniki produktu, rezultatu i oddziaływania dla każdego przedsięwzięcia (adekwatne do celów i stanową miernik ich osiągania). Cele LSR powinny być mierzalne, konkretne, możliwe do zrealizowania w okresie wdrażania LSR. KW: Część C2, punkt 3 i punkt 4

21 5. Określenie misji LGD. Należy określić misję LGD, w której zawarta będzie rola lub deklarowany sposób działania LGD w osiąganiu celów ogólnych. 6. Wykazanie spójności specyfiki obszaru z celami. Należy wykazać spójność przyjętych w LSR celów ze specyfika obszaru opisaną w punkcie 2: Opis obszaru objętego LSR wraz z uzasadnieniem jego wewnętrznej spójności. KW: Część C2, punkt 1c

22 7. Uzasadnienie podejścia zintegrowanego dla przedsięwzięć planowanych w ramach LSR. Zintegrowane podejście może dotyczyć:  związków między podmiotami z różnych sektorów (publicznego, społecznego i gospodarczego) uczestniczącymi w realizacji wspólnych przedsięwzięć w ramach LSR;  związków pomiędzy różnymi sektorami gospodarki (np. rolnictwo, leśnictwo, handel), zaangażowanymi w realizację wspólnego przedsięwzięcia w ramach LSR;  wykorzystania różnych zasobów lokalnych - przedsięwzięcie realizowane jest z wykorzystaniem np. zasobów przyrodniczych i kulturowych jednocześnie. Przykład: planowanie przedsięwzięć uwzględniających udział gminy, rolników podejmujących działalność agroturystyczną oraz przedsiębiorców świadczących usługi hotelarskie, gastronomiczne i inne związane z obsługą ruchu turystycznego. KW: Część C2, punkt 5

23 8. Uzasadnienie podejścia innowacyjnego dla przedsięwzięć planowanych w ramach LSR. Innowacyjne podejście postrzegane jest w wymiarze lokalnym i oznacza:  zastosowanie pomysłów i rozwiązań znanych gdzie indziej, jednak mających nowatorski charakter na danym terenie;  nowatorskie wykorzystanie lokalnych zasobów;  rozwój nowych rodzajów produkcji lub usług;  nowe sposoby zaangażowania lokalnej społeczności w proces rozwoju. Przykład: nowe rozwiązania dla problemów wsi, których inne środki interwencyjne stosowane przez państwo nie były w stanie rozwiązać w sposób zadowalający i trwały. KW: Część C2, punkt 6

24 9. Określenie procedury oceny zgodności operacji z LSR, procedury wyboru operacji przez LGD, procedury odwołania od rozstrzygnięć organu decyzyjnego w sprawie wyboru operacji w ramach działania „Wdrażanie LSR”, kryteriów, na podstawie których jest oceniana zgodność operacji z LSR, oraz kryteriów wyboru operacji, a także procedury zmiany tych kryteriów. Należy zamieścić następujące informacje:  procedury oceny zgodności operacji z LSR, w tym kryteria zgodności operacji z LSR i procedura ich zmiany uwzględniające podział zadań i zakres odpowiedzialności w procesie oceny (w ramach procedur określenie zestawu pytań, które pomogą ustalić stopień zgodności operacji z LSR, liczba głosów w składzie organu decyzyjnego, która przesądza o tym, że dana operacja jest zgodna z LSR, itp.);  procedury wyboru operacji przez LGD, w tym kryteria wyboru (wynikające ze SWOT, mierzalne) i procedura ich zmiany uwzględniające podział zadań i zakres odpowiedzialności w procesie oceny (określenie maksymalnej oceny lub skali ocen dla poszczególnych kryteriów);  procedurę odwołania się wnioskodawców od rozstrzygnięć organu decyzyjnego w sprawie wyboru operacji. Wszystkie powinny być spójne ze statutem oraz regulaminem organu decyzyjnego. KW: Część C1, punkt 6

25 9. Określenie procedury oceny zgodności operacji z LSR, procedury wyboru operacji przez LGD, procedury odwołania od rozstrzygnięć organu decyzyjnego w sprawie wyboru operacji w ramach działania „Wdrażanie LSR”, kryteriów, na podstawie których jest oceniana zgodność operacji z LSR, oraz kryteriów wyboru operacji, a także procedury zmiany tych kryteriów. Procedury winny być przedstawione w formie: opisowej; graficznej; tabelarycznej. WAŻNE: Wszystkie LGD ubiegające się o wybór do realizacji LSR, muszą otrzymać co najmniej 50% liczby punktów za spełnienie kryterium oceny LGD dotyczące procedury oceny zgodności operacji z lokalną strategią rozwoju (LSR) i wyboru operacji oraz odwołania od rozstrzygnięć organu decyzyjnego w sprawie wyboru operacji, a także kryteria wyboru operacji przez LGD.

26 10. Określenie budżetu LSR dla każdego roku jej realizacji. Budżet należy określić w podziale na; lata realizacji LSR; działania osi 4 Leader Należy przygotować harmonogram realizacji poszczególnych przedsięwzięć w ramach, których będą realizowane konkretne operacje wraz ze wskazaniem okresu realizacji tych przedsięwzięć. Harmonogram powinien być sporządzony w podziale na lata, ale może być sporządzony bardziej szczegółowo (np. w podziale na półrocza czy kwartały). Zaplanowany budżet oraz harmonogram przedsięwzięć powinny zapewnić systematyczną i ciągłą realizację LSR. KW: Część C2, punkt 11

27 10. Określenie budżetu LSR dla każdego roku jej realizacji. Fundamentalne zasady stosowane przy sporządzaniu budżetu: Wysokość środków przewidzianych na działanie 4.13 nie może być większa niż iloczyn liczby mieszkańców zameldowanych na pobyt stały, na obszarze objętym LSR, według stanu na dzień 31.12.2006 r. i kwoty 116 zł; Na każdy z 4 rodzajów operacji („Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej”, „Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw”, „Odnowa i rozwój wsi” oraz „Małe projekty”) zaplanowane musi być przynajmniej 10% środków przewidzianych przez LGD na działanie 4.13; Całkowity planowany koszt pojedynczej operacji w ramach „Małych projektów” wynosi co najmniej 4,5 tys. zł; Wysokość pomocy przyznanej na realizację pojedynczej operacji w ramach „Odnowy i rozwoju wsi” nie może być niższa niż 25 tys. zł;

28 10. Określenie budżetu LSR dla każdego roku jej realizacji. Wysokość środków przewidzianych na działanie 4.21 nie może być większa niż iloczyn liczby mieszkańców zameldowanych na pobyt stały, na obszarze objętym LSR, według stanu na dzień 31.12.2006 r. i kwoty 3 zł; Wysokość środków przewidzianych na operacje przygotowania projektów współpracy w ramach działania 4.21 nie może być większa niż iloczyn liczby mieszkańców zameldowanych na pobyt stały, na obszarze objętym LSR, według stanu na dzień 31.12.2006 r. i kwoty 1 zł; Wysokość środków przewidzianych na działanie 4.31 nie może być większa niż iloczyn liczby mieszkańców zameldowanych na pobyt stały, na obszarze objętym LSR, według stanu na dzień 31.12.2006 r. i kwoty 29 zł; Na koszty bieżące (administracyjne) LGD przewidziane może być nie więcej niż 15% sumy środków przewidzianych do refundacji w ramach działań 4.13, 4.21 i 4.31.

29 11. Opis procesu przygotowania i konsultowania LSR. Należy :  podać podmioty i osoby, które brały udział w pracy nad strategią;  podać podmioty i środowiska, które mają znaczący wpływ na sytuację danego obszaru;  wykazać, że proces konsultowania LSR stanowi zadanie otwarte, powtarzane cyklicznie w trakcie realizacji LSR;  zamieścić opis stosowanych form przygotowania i konsultowania LSR, które umożliwiają najliczniejszy udział mieszkańców w procesie tworzenia LSR, np. sondaże społeczne, wywiady, spotkania, seminaria, punkt informacyjno - konsultacyjny itp. Jeśli LGD będzie chciała otrzymać punkty za opis innych sposobów przeprowadzania konsultacji, powinna oprócz opisu przeprowadzonych spotkań z przedstawicielami społeczności lokalnej, sondaży lub wywiadów oraz funkcjonowania punktu informacyjno-konsultacyjnego, zawrzeć w LSR także inne określone przez LGD sposoby przeprowadzania konsultacji. KW: Cześć C2, punkt 7

30 12. Opis procesu wdrażania i aktualizacji LSR. Należy pamiętać przy opisie tej części aby:  proces ten odbywał się z jak najszerszym udziałem partnerów LGD i wszystkich mieszkańców obszaru;  wszystkie działania LGD dotyczące wdrażania LSR były jawne;  LGD prowadziła intensywne działania informacyjno-promocyjne, które zapewniają szerokie upowszechnienie informacji na temat LGD i realizowanych przez nią działań;  LGD monitorowała na bieżąco prowadzone przez siebie działania w regularnych odstępach czasowych;  wyniki monitorowania podlegały dokładnej analizie i były wykorzystywane w przypadku wprowadzenia zmian w LSR (konsultacje powinny być adekwatne do zakresu aktualizacji);  wszystkie zmiany w LSR przeprowadzane były w oparciu o opinie mieszkańców i partnerów z uwzględnieniem ich uwag i wniosków;  informacje o postępach we wdrożeniu LSR były aktualne i rozpowszechniane w sposób systematyczny. KW: Część C2, punkt 8 oraz punkt 9

31 13. Zasady i sposób dokonywania oceny (ewaluacji) własnej. Ta część powinna obejmować:  ocenę pod kątem określenia efektów realizacji przedsięwzięć, a także ich wpływu na osiągnięcie celów LSR;  wskazanie organu odpowiedzialnego za przeprowadzenie oceny;  wyniki ewaluacji powinny być wykorzystywane w celu usprawnienia działalności LGD. KW: Część C2, punkt 10 14. Określenie powiązań LSR z innymi dokumentami planistycznymi związanymi z obszarem objętym LSR.  powiązania LSR z innymi dokumentami planistycznymi związanymi z obszarem LSR (dokumenty przygotowywane przez gminy, samorządy województw, powiatowe urzędy pracy)  Program Operacyjny Kapitał Ludzki;  Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko;  Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka; KW: Część C2, punkt 12

32 15. Wskazanie planowanych działań, przedsięwzięć lub operacji realizowanych przez LGD w ramach innych programów wdrażanych na obszarze objętym LSR. Należy określić:  plany dotyczące przedsięwzięć, które zamierza realizować w ramach programów innych niż oś 4 PROW 2007-2013;  mechanizmy zabezpieczające przed nakładaniem się pomocy (finansowaniem tych samych operacji z dwóch, różnych źródeł) w ramach PROW i innych programów (jeżeli LGD będą planowały takie przedsięwzięcia będą one podlegały weryfikacji). Jeśli LGD nie planuje realizacji operacji w ramach innych programów współfinansowanych ze środków pochodzących z budżetu UE, nie opisuje mechanizmów zabezpieczających przed nakładaniem się pomocy (finansowaniem tych samych operacji z dwóch, różnych źródeł) w ramach PROW i innych programów. W takim przypadku w tym rozdziale należy jednak zapisać, iż LGD nie planuje realizacji tego tupu operacji. Ważne: operacje realizowane w ramach innych programów powinny mieć charakter komplementarny w stosunku do tych, które będą realizowane w ramach LSR. KW: Część C2, punkt 13

33 16. Przewidywany wpływ realizacji LSR na rozwój regionu i obszarów wiejskich. Odwołując się do części 4 i 5, należy podać wpływ realizacji LSR na rozwój wybranych dziedzin w regionie i na obszarach wiejskich. 17. Informacja o dołączonych do LSR załącznikach.

34 Dziękuję za uwagę Jacek Kukowski Wydział Zarządzania PROW