1 Zastosowanie techniki Q w badaniach dotyczących sposobów myślenia o przyrodzieDaria Paniotova Natura 2000 – narzędzie ochrony przyrody i rozwoju gmin” Konferencja WFOŚiGW czerwca 2015 r., Będlewo

2 Spis treści „Czynnik ludzki” a ochrona przyrody Główne cechy metody QZastosowanie metody „Q” w badaniach dotyczących ochrony przyrody Wnioski 2

3 „Czynnik ludzki” a ochrona przyrodyLudzie kierują się względnie stałymi wartościami i interesami, przejawia się w ich działaniach także wobec przyrody Różne grupy posiadają odmienne zestawy wartości oraz interesów co może rodzić konflikty Określenie jakiego rodzaju są to wartości i interesy może być pomocne w radzeniu sobie z zaistniałymi i potencjalnymi konfliktami Aby określić te wartości i interesy można wykorzystać technikę „Q”  3

4 Przykłady różnych podejść do przyrodySpotkania z łosiem są dość łatwo osiągalne i mogą być źródłem wielkiej satysfakcji. Dlatego łosie powinniśmy traktować jako skarb narodowy Nasze województwo jest biednym regionem Polski, działania Ministerstwa Środowiska i podległych mu służb ochrony przyrody zmniejszają, a w wielu dziedzinach wręcz zamykają możliwości rozwoju naszej lokalnej społeczności i szerzej patrząc, całego regionu. W życiu piękne są tylko chwile", i to pewnie w życiu wszystkich gatunków. Przyroda, życie nie są przecież po to, żeby sprawiać nam przyjemność. Trzeba za wszelką cenę chronić przyrodę przed niszczycielską działalnością człowieka 4

5 Ludzie zbyt mocno eksploatują środowiskoPodstawy techniki Q Badani sortują kartki z wypisanymi na nich stwierdzeniami do kilku rozłącznych kategorii wzdłuż k- punktowego kontinuum np. Ludzie zbyt mocno eksploatują środowisko Ludzie mają prawo do modyfikowania środowiska naturalnego tak by dopasować je do swoich potrzeb Kategorie te oznaczają np. sposoby myślenia 5

6 Przykładowe przedmioty badańPoglądy stron zaangażowanych w hodowlę ryb morskich (Bacher K., Gordoa A., Mikkelsen E.) Różne perspektywy dotyczące uprawy roli na nizinach (Davies B. B., Hodge I. D.) Zastosowanie koncepcji usług ekosystemów w ochronie przyrody (Fisher J, Brown, Katrina) Analiza publicznych preferencji dotyczących terenów leśnych (Nijnik M., Nijnik A., Lundin L.) Itd. 6

7 Przykład 1. Polska Przykład 1. PolskaNatura 2000 obejmuje także tereny prywatne, co powoduje konflikty wobec ochrony między administracją wojewódzką, gminami i właścicielami ziemi. Cel badania: zbadanie sposobów myślenia wśród różnych zainetresowanych grup (rolnicy, organizacje itd.) wobec możliwości ochrony bioróżnorodności na terenach prywatnych w Polsce. Wyniki: 3 czynniki, charakteryzujące różne sposoby myślenia wobec ochrony przyrody na prywatnych obszarach i pozwalające wyodrębnić 3 grupy: sceptyków, zwolenników, niezdecydowanych. 7 Kamal S., Grodzinska-Jurczak M.

8 Przykład 2. Argentyna Poznanie sposobów myślenia w zakresie gospodarowania wodą może pomóc zwiększyć skuteczność inicjatyw związanych z ochroną wód. Zidentyfikowano cztery sposoby myślenia w sprawach związanych z zarządzaniem zasobami wodnymi, pozwalających wyodrębnić 4 grupy: Konsumentów Zwolenników rynkowego i technicznego zarządzania zasobami wodnymi. Zwolenników zarządzania przez samorządy. Zwolennicy zarządzania przez rząd centralny. 8 Iribarnegaray, M. A., et al.

9 Przykład 3. Szkocja, Holandia, Polska, Rumunia i Szwecja (1/2)Sposoby myślenia użytkowników usług ekosystemowych lasów (ngo, biznes itd.) w Szkocji, Holandii, Polsce, Rumunii i Szwecji. Zwłaszcza aspekty społeczno-ekonomiczne i środowiskowe zrównoważonego zarządzania zasobami. Wyniki: 5 grup użytkowników ekosystemu z różnymi sposobami myślenia Skrajni ekolodzy Umiarkowani ekolodzy Miłośnicy aktywnego wypoczynku Skrajni przemysłowcy Umiarkowani przemysłowcy 9 Nijnik M., Miller D., Nijnik A.

10 Porównanie udziału procentowego różnych grup w badanych krajachPrzykład 3. Szkocja, Holandia, Polska, Rumunia i Szwecja (1/2) Porównanie udziału procentowego różnych grup w badanych krajach 10 Nijnik M., Miller D., Nijnik A.

11 Wnioski Nie ma idealnych sposobów na rozwiązanie konfliktów.Odkrycie różnych sposobów myślenia pozwala zrozumieć motywacje zainteresowanych stron. Znajomość motywacji stron pozwala dobrać odpowiedni rodzaj komunikacji do poszczególnych grup. Skuteczna komunikacja pozwala radzić sobie z konfliktami, które ze względu na różne sposoby myślenia o przyrodzie mogą pojawić się zawsze. 11

12 Kontakt: [email protected]Prezentacja jest rezultatem badań prowadzonych w ramach projektu: LINKAGE (LINKingsystems, perspectives and disciplines for Active biodiversity GovernancE, POL-NOR/2/196105/2013) 12