1 ZDROWIE I PRAWA REPRODUKCYJNE FEDERACJA NA RZECZ KOBIET I PLANOWANIA RODZINY www.federa.org.pl

2 Definicja zdrowia reprodukcyjnego Zdrowie reprodukcyjne jest stanem dobrego samopoczucia w aspekcie fizycznym, psychicznym i społecznym, a nie wyłącznie brakiem choroby lub niedomagań, we wszystkich sprawach związanych z układem rozrodczym oraz jego funkcjami i procesami. Platforma działania, dokument końcowy IV Światowej Konferencji w sprawie Kobiet, Pekin 1995, art. 94 www.federa.org.pll

3 Znaczenie terminu „zdrowie reprodukcyjne” Zdrowie reprodukcyjne oznacza, że ludzie mogą prowadzić satysfakcjonujące i bezpieczne życie seksualne oraz że mają zdolność do reprodukcji, jak również swobodę decydowania czy, kiedy i ile chcą mieć dzieci. www.federa.org.pl

4 Co wynika z tego ostatniego warunku ? Prawo mężczyzn i kobiet do: - odpowiedniej informacji oraz możliwości korzystania z bezpiecznych, skutecznych i przystępnych finansowo metod planowania rodziny; - odpowiednich usług służby zdrowia, zapewniających kobietom bezpieczną ciążę i poród. www.federa.org.pl

5 Opieka nad zdrowiem reprodukcyjnym obejmuje : - Usługi planowania rodziny, w tym : poradnictwo i edukację - Opiekę nad kobietą w ciąży, bezpieczny poród oraz opiekę po porodzie - Opiekę prenatalną nad płodem, opiekę noworodkiem, karmienie piersią - Zapobieganie i leczenie bezpłodności - Zapobieganie niepożądanej ciąży - Możliwość bezpiecznego przerywania ciąży - Leczenie infekcji narządów rodnych, chorób przenoszonych drogą płciową i innych dolegliwości układu rozrodczego - Informację i poradnictwo dotyczące seksualności człowieka, odpowiedzialnego rodzicielstwa - Profilaktykę i leczenie nowotworów narządów płciowych oraz raka piersi - Opiekę zdrowotną nad nastolatkami i kobietami w okresie menopauzy. Wszechstronna opieka nad zdrowiem reprodukcyjnym : Rządy państw powinny jak najszybciej zapewnić dostępność do usług wysokiej jakości związanych ze zdrowiem reprodukcyjnym, w ramach podstawowego systemu opieki zdrowotnej Platforma Działania, Pekin, 1995 www.federa.org.pl

6 Prawa reprodukcyjne Prawa reprodukcyjne opierają się na uznaniu : - Fundamentalnego prawa wszystkich par i jednostek do swobodnego i odpowiedzialnego decydowania, ile. Kiedy i w jakich odstępach czasu chcą mieć dzieci, jak również do informacji i środków umożliwiających osiągnięcie tego celu; - Prawa do możliwie najlepszego zdrowia reprodukcyjnego; - Prawa do podejmowania decyzji w sprawach reprodukcji w sposób wolny od dyskryminacji, przymusu i przemocy. Prawa reprodukcyjne obejmują pewne prawa człowieka, które zostały już uznane w ustawodawstwach krajowych i w międzynarodowych dokumentach praw człowieka. www.federa.org.pl

7 Prawa seksualne Prawa seksualne: Obejmują prawa kobiet i mężczyzn jako prawa człowieka do sprawowania kontroli nad swoją seksualnością, łącznie ze zdrowiem reprodukcyjnym, oraz do wolnych i odpowiedzialnych decyzji w tych sprawach, podejmowanych bez przymusu, dyskryminacji i przemocy. Termin „prawa seksualne” nie został umieszczony w międzynarodowych dokumentach, jego znaczenie zostało wyjaśnione w zapisach dotyczących praw człowieka w dokumencie końcowym IV Światowej Konferencji w sprawie Kobiet w Pekinie (1995). www.federa.org.pl

8 Prawa reprodukcyjne w polskim języku prawnym Desygnaty praw reprodukcyjnych występują i są przedmiotem regulacji w różnych dziedzinach prawa: - prawa do planowania rodziny - prawa do badań prenatalnych - prawa do przerywania ciąży - prawa do opieki nad ciąża Nie występuje pojęcie „prawa reprodukcyjne” rozumiane jako prawa do ochrony zdrowia reprodukcyjnego oraz samostanowienia w sprawach rozrodczości www.federa.org.pl

9 Polskie regulacje w zakresie praw reprodukcyjnych Uregulowania prawne zawarte w Konstytucji : - przepis art. 18 – „… macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką RP - przepis art. 47 gwarantuje każdemu prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego(..) oraz decydowania o swoim życiu osobistym - przepis art. 68 zapewnia każdemu prawo do ochrony zdrowia. Nikt nie kwestionuje, że prawo do ochrony zdrowia obejmuje również ochronę zdrowia reprodukcyjnego, a prawo do prywatności obejmuje prawo do decydowania o rozrodczości. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1996 roku www.federa.org.pl

10 Ustawodawstwo dotyczące praw i zdrowia reprodukcyjnego Ustawa odnosi się do kilku kwestii związanych z prawami reprodukcyjnymi: - szerokiego i swobodnego dostępu do metod i środków służących świadomej prokreacji; - swobodnego dostępu do informacji i badań prenatalnych; - dostępu do aborcji z przyczyn podanych w ustawie; - zapewnienie rzetelnej edukacji seksualnej. Ustawa z dnia 7 stycznia 1993 o Planowaniu Rodziny, o Ochronie Płodu Ludzkiego i Warunkach Dopuszczalności Przerywania ciąży www.federa.org.pl

11 Konwencja tzw. Bioetyczna Polska podpisała Konwencję Bioetyczną, lecz dotychczas jej nie ratyfikowała. Co to oznacza ? - nie jest formalnie związana z przepisami tej Konwencji, - poprzez fakt jej podpisania, zobowiązała się do niewprowadzania regulacji prawnych poniżej zawartych w niej standardów minimalnych, - Fakt podpisania przez Polskę Konwencji skutkuje skargami do Europejskiego Trybunału Praw człowieka, w tym również związanymi z prawami reprodukcyjnymi. Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Godności Istoty Ludzkiej wobec zastosowań Biologii i Medycyny www.federa.org.pl

12 Dziękuję za uwagę. Krystyna Kacpura Dyrektorka Federacji na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny www.federa.org.pl