1 Wychowanie i profilaktyka w szkole i placówce Reforma edukacji od nowego roku szkolnego 2017/2018Zmiany w przepisach Nowa ustawa z dn. 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz.U. z 11 stycznia 2017 r., poz. 59)
2 Działalność edukacyjna szkołyOkreślona jest przez: szkolny zestaw programów nauczania, program wychowawczo-profilaktyczny szkoły. Szkolny zestaw programów nauczania oraz program wychowawczo-profilaktyczny szkoły mają tworzyć spójną całość i muszą uwzględniać wszystkie wymagania opisane w podstawie programowej.
3 Zmiany w przepisach – prawo oświatowe (1)Z dniem 1 września 2017 r. na mocy przepisów ustawy Prawo oświatowe wprowadzono warunki umożliwiające wzmocnienie wychowawczej funkcji szkoły. (art. 4 pkt 24 oraz art. 26 Prawo oświatowe)
4 Zmiany w przepisach – prawo oświatowe (2)W definicji podstawy programowej wychowania przedszkolnego i podstawie programowej kształcenia ogólnego (art. 4 pkt. 24) rozszerzono zakres zadań o treści wychowawczo-profilaktyczne dla szkoły, w tym do realizacji na zajęciach z wychowawcą.
5 Przykładowe zadania Szkoła PodstawowaOBSZAR ZADANIA KLASY I-III Zdrowie – edukacja zdrowotna Kształtowanie postawy odpowiedzialności za własne zdrowie Rozwijanie umiejętności podejmowania działań na rzecz ochrony przyrody w swoim środowisku Relacje – kształtowanie postaw społecznych Rozwijanie umiejętności formułowania prostych wniosków na podstawie obserwacji i własnych doświadczeń Rozwijanie empatii, umiejętności podejmowania działań mających na celu pomoc słabszym i potrzebującym, umiejętności rozwiązywania konfliktów i sporów
6 Przykładowe zadania Szkoła PodstawowaOBSZAR ZADANIA KLASY I - III Kultura – wartości, normy, wzory zachowań Kształtowanie umiejętności analizy prostych sytuacji wychowawczych, rozróżniania dobra od zła Inspirowanie do podejmowania aktywności i inicjatyw oraz pracy zespołowej, wspomaganie działań służących kształtowaniu własnego wizerunku Bezpieczeństwo – profilaktyka zachowań ryzykownych (problemowych) Przygotowanie do bezpiecznego korzystania ze środków komunikacji, zapobiegania i przeciwdziałania sytuacjom problemowym
7 Przykładowe zadania Szkoła PodstawowaOBSZAR KLASA IV KLASA V KLASA VI KLASA VII KLASA VIII Zdrowie Nabycie podstawowej wiedzy na temat stresu Kształtowanie umiejętności podejmowania i realizacji zachowań prozdrowot-nych Kształtowanie umiejętności rozpoznawania własnych cech osobowości Kształtowanie umiejętności świadomego wyznaczania sobie konkretnych celów Rozwijanie umiejętności oceny własnych możliwości Relacje Rozwijanie wrażliwości na potrzeby i trudności innych ludzi Rozwijanie świadomości dotyczącej roli osób znaczących i autorytetów Rozwijanie samorząd-ności Rozwijanie odpowiedzial-ności za siebie i innych (wolontariat) Rozwijanie potrzeby ciągłego doskonalenie siebie jako jednostki, członka rodziny i społeczeń-stwa
8 Przykładowe zadania Szkoła PodstawowaOBSZARY KLASA IV KLASA V KLASA VI KLASA VII KLASA VIII Kultura Zapoznanie się z rolą zaintereso-wań w życiu człowieka Rozwijanie umiejętności wyrażania własnych emocji Rozwijanie szacunku dla kultury i dorobku narodowego Umacnianie więzi ze społecznością lokalną Popularyzowanie wiedzy i rozwijanie świadomości na temat zasad humanita-ryzmu Bezpieczeń-stwo Budowanie atmosfery otwartości i przyzwolenia na dyskusję Rozwijanie umiejętności identyfikowania przyczyn własnego postępowania Dostarczanie wiedzy na temat osób i instytucji świadczących pomoc w trudnych sytuacjach Przeciwdziała-nie ryzykownym zachowaniom seksualnym Rozwijanie umiejętności prowadzenia rozmowy w sytuacji konfliktu – podstawy negocjacji i mediacji
9 Przykładowe zadania LiceumOBSZAR KLASA I KLASA II KLASA III KLASA IV Zdrowie Rozwijanie umiejętności dokonywania oceny własnych umiejętności zyciowych i planowania ich rozwoju Doskonalenie umiejętności organizowania zajęć oraz prawidłowego zarządzania czasem Doskonalenie umiejętności obniżania napięcia spowodowanego stresem Podnoszenie poczucia własnej wartości poprzez określanie osobistego potencjału Relacje Kształtowanie umiejętności wyrażania własnych emocji oraz ich rozumienia Zwiększanie umiejętności budowania podmiotowych relacji z innymi opartych na szacunku, akceptacji i zrozumieniu Doskonalenie umiejętności szukania inspiracji w innych – w celu rozwijania własnej kreatywności Wykorzystywanie wiedzy na temat stereotypów do budowania pozytywnych relacji społecznych
10 Przykładowe zadania LiceumOBSZAR KLASA I KLASA II KLASA III KLASA IV Kultura Rozwijanie umiejętności realizacji własnych celów w oparciu o rzetelną pracę i uczciwość Rozwijanie wytrwałości w dążeniu do celu, wyzwalanie potrzeby bycia ambitnym Rozwijanie szacunku dla kultury i dorobku narodowego Poszerzanie wiedzy na temat różnych form poszukiwania pracy Bezpieczeń-stwo Dostrzeganie wyzwań i zagrożeń związanych z pełnieniem nowych ról społecznych Rozwijanie aktywnej postawy w obliczu trudnych, życiowych problemów Stosowanie w praktyce sposobów rekompenso-wania wyrządzanych krzywd Wzmacnianie norm ograniczających zachowania ryzykowne oraz korygowanie błędnych przekonań na ich temat
11 Przykładowe zadania technikum, szkoła branżowa I i II stopniaOBSZAR TECHNIKUM KLASA I KLASA II KLASA III KLASA IV KLASA V SZKOŁA BRANŻOWA I STOPNIA SZKOŁA BRANŻOWA II STOPNIA Zdrowie Doskonale-nie umieję-tności wyrażania własnych uczuć: dawania i przyjmowa-nia informa-cji zwrotnej (bez obwiniania innych) Doskonalenie umiejętności asertywnego radzenia sobie w relacjach z innymi Kształtowanie świadomości własnych ograniczeń i potrzeby ciągłego rozwoju Zastosowanie w praktyce umiejętności ustalania priorytetów uwzględniając kryteria ważności i pilności Doskonalenie umiejętności wyznaczania sobie celów krótko- i długo-terminowych
12 Przykładowe zadania technikum, szkoła branżowa I i II stopniaOBSZAR TECHNIKUM KLASA I KLASA II KLASA III KLASA IV KLASA V SZKOŁA BRANŻOWA I STOPNIA SZKOŁA BRANŻOWA II STOPNIA Relacje Budowanie w klasie bezpieczne-go środo-wiska umożli-wiającego koncentrację na nauce poprzez działania integracyjne Rozwijanie umiejętności stosowania różnych form komunikacji werbalnej i niewerbalnej w celu autoprezentacji oraz prezentacji własnego stanowiska Doskonalenie umiejętności zmiany postaw i zachowań poprzez stosowanie oraz przyjmowanie asertywnej krytyki Podejmowanie działań na rzecz innych osób w celu poprawy ich sytuacji (wolontariat) Zastosowanie w praktyce umiejętności tworzenia relacji opartych na wzajemnym szacunku i zaangażowaniu obydwu stron
13 Przykładowe zadania technikum, szkoła branżowa I i II stopniaOBSZAR TECHNIKUM KLASA I KLASA II KLASA III KLASA IV KLASA V SZKOŁA BRANŻOWA I STOPNIA SZKOŁA BRANŻOWA II STOPNIA Kultura Rozwój zainteresowań, poszerzenie autonomii i samodziel-ności Rozwijanie umiejętności krytycznego myślenia w kontekście analizy wpływów rówieśników i mediów na zachowanie Rozwijanie umiejętności właściwego zachowania się z uwzględnieniem sytuacji i miejsca Wyrażanie własnego zdania na temat różnych problemów oraz uzasadnianie go Utrwalanie umiejętności wyrażania własnych emocji oraz odczytywania uczuć i emocji innych
14 Przykładowe zadania technikum, szkoła branżowa I i II stopniaOBSZAR TECHNIKUM KLASA I KLASA II KLASA III KLASA IV KLASA V SZKOŁA BRANŻOWA I STOPNIA SZKOŁA BRANŻOWA II STOPNIA Bezpie-czeństwo Kształtowa-nie postaw zapobiegają-cych wczesnym kontaktom seksualnym i związanych z nimi problemów Zastosowanie w praktyce umiejętności bezpiecznego korzystania z zasobów internetu i mediów społeczno-ściowych Rozwijanie umiejętności dokonywania zmian w myśleniu, postrzeganiu i rozumieniu świata Wzmacnianie norm ograniczających zachowania ryzykowne oraz korygowanie błędnych przekonań na ich temat Wzmacnianie norm reedukujących ryzyko eksperymento-wania z substancjami psychoaktywnymi
15 Zmiany w przepisach – prawo oświatowe (3)Zgodnie z przepisem art. 26 ustawy Prawo oświatowe, nastąpi połączenie szkolnego programu wychowawczego i programu profilaktyki w jeden dokument zawierający treści i działania o charakterze wychowawczym i profilaktycznym.
16 Zmiany w przepisach – prawo oświatowe (4)Takie połączenie obu programów uwzględnia całościowe oddziaływania wychowawcze wraz z uzupełniającymi działaniami profilaktycznymi w zależności od potrzeb uczniów – zarówno w zakresie wspierania dzieci i młodzieży w prawidłowym rozwoju, jak i zapobiegania i przeciwdziałania zachowaniom problemowym.
17 Zmiany w przepisach – prawo oświatowe (5)Program wychowawczo-profilaktyczny będzie uwzględniał wnioski z przeprowadzonej diagnozy potrzeb wychowawczych i środowiskowych danej społeczności szkolnej.
18 METODY, TECHNIKI, NARZĘDZIA DO DYSPOZYCJI DIAGNOSTYOBSERWACJA WYWIAD ANKIETA/KWESTIO-NARIUSZ GRUPY FOKUSOWE ANALIZA DOKUMENTÓW Opr. Z. B. Gaś – wszelkie prawa zastrzeżone
19 Zmiany w przepisach – prawo oświatowe (6)Uchwalanie programu wychowawczo- -profilaktycznego szkoły lub placówki jest kompetencją rady rodziców w porozumieniu z radą pedagogiczną. (art. 84 ust. 1–3 oraz ust. 5 ustawy Prawo oświatowe)
20 Zmiany w przepisach – prawo oświatowe (7)Jeśli rada rodziców w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia roku szkolnego (do 30 września każdego roku) nie uzyska porozumienia z radą pedagogiczną, program ten ustala dyrektor szkoły lub placówki w uzgodnieniu z organem sprawującym nadzór pedagogiczny. (art. 84 ust. 1–3 ustawy Prawo oświatowe)
21 Zmiany w przepisach – prawo oświatowe (8)W szkołach i placówkach publicznych prowadzonych przez osoby prawne inne niż jednostki samorządu terytorialnego lub osoby fizyczne oraz w szkołach i placówkach niepublicznych program wychowawczo- profilaktyczny ustala organ wskazany w statucie szkoły lub placówki. (art. 84 ust. 5 ustawy Prawo oświatowe)
22 Nowa definicja wychowaniaWychowanie to wspieranie dziecka w rozwoju ku pełnej dojrzałości w sferze fizycznej, emocjonalnej, intelektualnej, duchowej i społecznej, które powinno być wzmacniane i uzupełniane przez działania z zakresu profilaktyki dzieci i młodzieży. (art. 1 pkt 3 ustawy Prawo oświatowe)
23 Kierunki zmian podstawy programowejWzmocnienie wychowawczej i profilaktycznej funkcji szkoły poprzez szersze uwzględnienie w podstawie programowej zadań wychowawczo-profilaktycznych. Poszerzenie problematyki edukacji dla bezpieczeństwa, w tym o ratownictwo medyczne. Ustalenie zakresu treści nauczania i liczby godzin zajęć poszczególnych przedmiotów, umożliwiających nauczycielom rozwijanie umiejętności pracy zespołowej uczniów, rozwiązywanie problemów i realizację projektów edukacyjnych.
24 1. Wzmocnienie wychowawczej i profilaktycznej funkcji szkoły poprzez szersze uwzględnienie w podstawie programowej zadań wychowawczo-profilaktycznych Każdy nauczyciel – wychowawcą. Na każdej lekcji (zajęciach) powinny być realizowane zadania wychowawcze
25 2. Poszerzenie problematyki edukacji dla bezpieczeństwa, w tym o ratownictwo medyczneKurs doskonalący dla nauczycieli EDB, pedagogów, wychowawców klas prowadzony przez specjalistów z DSW - 20 godzin/300 zł (przy min. 20 uczestnikach) Wypełnione zgłoszenia (do pobrania ze strony proszę przesyłać na adres: Kurs I pomocy dla nauczycieli EDB Szkolenie w zakresie diagnozowania cyberprzestępczości, cyberprzemocy i profilaktyki uzależnień w sieci – 2 godz. lekcyjne + czas na pytania (50 zł/os.) Wypełnione zgłoszenia (do pobrania ze strony proszę przesyłać na adres: Kurs doskonalący – zawierać będzie zmodyfikowane i uaktualnione treści dot. m. in. cyberprzestępczości, cyberprzemocy. Od października w poniedziałki.
26 3. Ustalenie zakresu treści nauczania i liczby godzin zajęć poszczególnych przedmiotów, umożliwiających nauczycielom rozwijanie umiejętności pracy zespołowej uczniów, rozwiązywanie problemów i realizację projektów edukacyjnych.
27 Zadania wychowawczo-profilaktyczne szkołyW podstawie programowej kształcenia ogólnego określono zadania wychowawczo-profilaktyczne szkoły, w tym do realizacji na zajęciach z wychowawcą, oraz zadania wychowawcze w przedmiotach na każdym etapie edukacyjnym w poszczególnych typach szkół. (art. 4 pkt 24 ustawy Prawo oświatowe)
28 Działalność wychowawcza szkoły (1)Należy do podstawowych celów polityki edukacyjnej państwa. Wychowanie młodego pokolenia jest zadaniem rodziny i szkoły, która w swojej działalności musi uwzględniać wolę rodziców, ale także i państwa, do którego obowiązków należy stwarzanie właściwych warunków wychowania.
29 Działalność wychowawcza szkoły (2)Wychowanie jest procesem, który odbywa się w każdym momencie życia dziecka. Zadaniem szkoły jest wychowywanie dzieci i młodzieży do wartości.
30 Działalność wychowawcza szkoły (3)Szkoła ma zagwarantowaną autonomię w opracowywaniu własnego programu wychowawczo-profilaktycznego, który oprócz celów i zadań dydaktycznych oraz założeń zawiązanych z szerszym kontekstem społecznym powinien także uwzględniać miejscowe priorytety wychowawcze i środki realizacji.
31 Bezpieczeństwo uczniów (1)Wprowadzono uregulowanie prawne poszerzające wspieranie bezpieczeństwa systemu oświaty, w tym bezpieczeństwa uczniów i wszystkich pracowników szkół i placówek. (art. 3 ust. 1, 3, 4 oraz art. 1 pkt 21 ustawy Prawo oświatowe) -Współpraca z organizacjami pozarządowymi, harcerstwem
32 Bezpieczeństwo uczniów (2)2.Zobowiązano podmioty prowadzące działalność oświatową do zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki, w szczególności opieki nad osobami niepełnosprawnymi. (art. 170 ust. 3 oraz art. 171 ustawy Prawo oświatowe)
33 Edukacja informatycznaSzkoła, oprócz stwarzania uczniom warunków do nabywania wiedzy i umiejętności potrzebnych do rozwiązywania problemów z wykorzystaniem metod i technik wywodzących się z informatyki, ma również przygotowywać ich do dokonywania świadomych i odpowiedzialnych wyborów w trakcie korzystania z zasobów dostępnych w internecie, krytycznej analizy informacji, bezpiecznego poruszania się w przestrzeni cyfrowej, w tym nawiązywania i utrzymywania opartych na wzajemnym szacunku relacji z innymi użytkownikami sieci.
34 Wspomaganie rozwoju uczniaSzkoła oraz poszczególni nauczyciele mają prowadzić działania mające na celu zindywidualizowane wspomaganie rozwoju każdego ucznia, stosownie do jego potrzeb i możliwości. Uczniom z niepełnosprawnościami, w tym uczniom z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim, nauczanie dostosowuje się ponadto do ich możliwości psychofizycznych oraz tempa uczenia się.
35 Czynniki ryzyka Indywidualne Wcześniactwo;Słabe zdrowie w dzieciństwie; Brak lub słaba więź z rodzicami w dzieciństwie; Niski poziom inteligencji; Trudne usposobienie; Chroniczne choroby; Niewielkie umiejętności społeczne; Niska samoocena; Alienacja;
36 Czynniki ryzyka Rodzinne, społeczne Nastoletnia matka;Posiadanie tylko jednego rodzica; Brak obecności ojca w domu rodzinnym; Bardzo liczna rodzina; Negatywne wzorce ról społecznych w otoczeniu; Przemoc i dysharmonia w rodzinie; Niezgoda małżeńska między rodzicami; Niewystarczający nadzór lub nieodpowiednie kierowanie dzieckiem; Małe zaangażowanie rodziców w aktywność dziecka
37 Czynniki ryzyka Wydarzenia i sytuacje życioweWykorzystanie fizyczne, seksualne i/lub emocjonalne; Zmiana szkoły; Rozwód i rozpad rodziny; Śmierć członka rodziny; Choroba fizyczna, pogorszenie się zdrowia; Opiekowanie się osobą chorą, niepełnosprawną;
38 Czynniki ryzyka Związane ze szkołą Przemoc rówieśnicza;Odrzucenie przez rówieśników; Słaba więź ze szkołą; Brak umiejętności kierowania własnym zachowaniem; Przynależność do destrukcyjnej grupy rówieśniczej; Niepowodzenia szkolne
39 Czynniki ryzyka Środowiskowe i kulturoweNiekorzystne warunki socjoekonomiczne; Dyskryminacja społeczna lub kulturowa; Izolacja; Przemoc i przestępczość w sąsiedztwie; Zamieszkanie w okolicy pozbawionej środków transportu, sklepów i miejsc rekreacji.
40 Czynniki chroniące IndywidualneRównowaga psychiczna, pozytywne usposobienie; bezkonfliktowość; Więź z rodziną; Poziom inteligencji powyżej przeciętnej; Osiągnięcia szkolne; Umiejętność rozwiązywania problemów; Optymizm; Przekonania moralne; sprecyzowane wartości; Pozytywne postrzeganie własnej osoby.
41 Czynniki chroniące Rodzinne/ społeczneWspierający i opiekuńczy rodzice; Bezpieczna i stabilna rodzina; Wspierające relacje z innymi dorosłymi i dziećmi; Silne normy etyczne i moralne postępowanie członków rodziny.
42 Czynniki chroniące Związane ze szkołą Poczucie przynależności;Przyjazny klimat w szkole; Sukcesy edukacyjne, okazje do osiągnięć i rozpoznawania własnych uzdolnień; Zdecydowana niezgoda szkoły na przemoc.
43 Czynniki chroniące Wydarzenia i sytuacje życioweRelacje z innymi znaczącymi osobami Bezpieczeństwo ekonomiczne; Dobry stan zdrowia fizycznego.
44 Czynniki chroniące Środowiskowe i kulturowe Poczucie przynależności;Więź ze społecznością lokalną; Przynależność do kościoła lub innych grup w środowisku; Silne poczucie tożsamości kulturowej i dumy etnicznej; Dostępność pomocy i wsparcia ze strony odpowiednich służb społecznych.
45 Podsumowanie Rzetelna ewaluacja dotychczas funkcjonujących programów (wychowawczego i profilaktyki) oraz diagnoza potrzeb – podstawą do konstruowania obowiązującego od 2017/18 szkolnego programu wychowawczo-profilaktycznego Realizacja PWP zadaniem i obowiązkiem każdego członka społeczności szkolnej
46 Podsumowanie Na kształt PWP mają mieć wpływ nauczyciele, rodzice, uczniowie, pracownicy niepedagogiczni, społeczność lokalna Program ma być dokumentem „żywym”, a nie schowanym w segregatorze Każdy nauczyciel – wychowawcą: obowiązek realizowania zadań wychowawczych na swoim przedmiocie
47 Podsumowanie Nie należy prowadzić profilaktyki w zakresie zachowań ryzykownych (problemowych) o ile nie zdiagnozowano szansy ich występowania Waga pozytywnych relacji nauczyciel – uczeń. „Edukacja to relacja”
48 Zapraszamy na szkolenia warsztatowe „Konstruowanie szkolnych programów wychowawczo-profilaktycznych”Program szkolenia: Podstawy prawne, zmiany wynikające z przepisów nowej ustawy Diagnoza potrzeb rozwojowych i zagrożeń, czynniki chroniące i czynniki ryzyka Metody przeprowadzania diagnozy w szkole i placówce oświatowo-wychowawczej Zadania wynikające z podstawy programowej (także dla uczniów z orzeczeniami) Działania związane z realizacją programu wychowawczo-profilaktycznego Modyfikacja programu na podstawie oceny skuteczności dotychczasowych działań Ewaluacja osiągnięcia celów i procesu realizacji Informacja o materiałach szkoleniowych, przydatne linki
49 Zapraszamy na szkolenia warsztatowe „Konstruowanie szkolnych programów wychowawczo-profilaktycznych”Czas: 8 godzin Forma: zajęcia warsztatowe Terminy: 4 i 18 września (I edycja), 11 i 25 września (II edycja) Zgłoszenia: