1 Zmiany w strefie euro na tle kryzysuDr hab. Marek A. Cichocki

2

3 PAKT FISKALNY – UNIA FISKALNA

4 czyli Traktat o Stabilności, Koordynacji i Zarządzaniu Pakt fiskalny, czyli Traktat o Stabilności, Koordynacji i Zarządzaniu w Unii Gospodarczej i Walutowej Pakt powinien być rozpatrywany w kontekście tzw. sześciopaku zwiększającego koordynację gospodarczą w UE. Sześciopak: Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1173/2011 z dnia 16 listopada 2011 r. w sprawie skutecznego egzekwowania nadzoru budżetowego w strefie euro Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1174/2011 z dnia 16 listopada 2011 r. w sprawie środków egzekwowania korekty nadmiernych zakłóceń równowagi makroekonomicznej w strefie euro Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1175/2011 z dnia 16 listopada 2011 r. zmieniające rozporządzenie Rady (WE) nr 1466/97 w sprawie wzmocnienia nadzoru pozycji budżetowych oraz nadzoru i koordynacji polityk gospodarczych Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1176/2011 z dnia 16 listopada 2011 r. w sprawie zapobiegania zakłóceniom równowagi makroekonomicznej i ich korygowania Rozporządzenie Rady (UE) nr 1177/2011 z dnia 8 listopada 2011 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1467/97 w sprawie przyspieszenia i wyjaśnienia procedury nadmiernego deficytu Dyrektywa Rady 2011/85/UE z dnia 8 listopada 2011 r. w sprawie wymogów dla ram budżetowych państw członkowskich

5 Kolejnym krokiem mającym na celu wzmocnienie nadzoru gospodarczego i budżetowego w Eurostrefie było przyjęcie DWUPAKU w maju 2013 r. Dwupak: Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia r. w sprawie wspólnych przepisów dotyczących monitorowania i oceny projektów planów budżetowych oraz zapewnienia korekty nadmiernego deficytu w państwach członkowskich należących do strefy euro Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia r. w sprawie wzmocnienia nadzoru gospodarczego i budżetowego nad państwami członkowskimi należącymi do strefy euro dotkniętymi lub zagrożonymi poważnymi trudnościami w odniesieniu do ich stabilności finansowej

6 Celem tych zmian była reforma Paktu Stabilizacji i Wzrostu (nadzór nad polityką budżetową, przekroczenie 3% deficytu, oraz koordynacja ekonomiczna) – art 126 TFUE oraz 12 protokołów. złamanie paktu przez Francję i Niemcy; Szerzej wyraża projekt przekształcenia strefy euro w unie fiskalną. Dramatyczne okoliczności przyjęcia paktu w grudniu 2011 z powodu sprzeciwu Wielkiej Brytanii. Zaostrzenie granicy rocznego deficyty strukturalnego do 0,5% PKB lub 1 % jeśli dług publiczny wynosi znacząco mniej niż 60 % PKB; Dopuszczalny maks. dług sektora instytucji rządowych i samorządowych w stosunku do PKB w cenach rynkowych – 60%. W przypadku znacznych odchyleń od wyznaczonych celów przez dane państwo członkowskie, automatyczne uruchomienie mechanizmu korygującego. Państwa mają wspierać działania KE chyba że przeciw kwalifikowana większość. Równie ważne rozwiązania instytucjonalne – instytucjonalizacja strefy Euro przez oddzielne szczyty Euro, zwoływane jako spotkania nieformalne przynajmniej dwa razy w roku. Wybór przewodniczącego Euro-grupy większością kwalifikowaną .

7

8 Europejski Mechanizm Stabilności

9 Zastąpił on dwa doraźne wcześniejsze fundusze EFSM oraz EFSF.Mimo to EMS funkcjonuje poza zakresem prawa Unii Europejskiej na podstawie traktatu międzyrządowego. Podstawą prawną jest art 136 TfUE, który został zmieniony w drodze uproszczonej zmiany traktowej. Podpisanie traktatu powołującego EMS lipiec 2011/wejście w życie wrzesień 2012. Zastąpił on dwa doraźne wcześniejsze fundusze EFSM oraz EFSF. EMS jest stałą zaporą ogniowa dla strefy Euro z maksymalna zdolnością kredytową w wysokości 500 miliardów Euro i z kapitałem własnym w wysokości 700 miliardów Euro. Rada Gubernatorów EMS podejmuje decyzje większością kwalifikowaną, którą stanowi 80% wszystkich głosów. Niemcy są w posiadaniu 27% mają pełna kontrolę nad procesem decyzyjnym.

10

11 Unia bankowa

12 2009 raport Jacquesa de Larosiere'a (prezesa EBOiR) postulat utworzenia : Europejskiego Systemu Nadzoru Finansowego jako struktury zdecentralizowanej, opartej na koncepcji nadzoru rozproszonego i koordynującej działania krajowych organów nadzoru; Europejskiej Rady Oceny Ryzyka Systemowego, składającej się z przedstawicieli krajowych banków centralnych i KE, działającej pod przewodnictwem prezesa EBC i zajmującego się problemami makroostrożnościowymi; propozycja KE o utworzeniu Jednolitego Nadzoru Bankowego przy EBC dla banków ze strefy Euro – Single Supervisory Mechanism (SSM), podstawa prawna art. 127(6) TfUE; Marzec 2013 przyjęcie przez państwa UE SSM jako oddzielnej funkcji EBC, niezależnej od polityki monetarnej. Mechanizm ma objąć 150 najważniejszych banków strefy Euro obejmujących ok. 80% aktywów;

13 Wspólny Mechanizm Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji Banków (SRM)Podstawą prawną dla powstania SRM jest artykuł 114 TFUE. Powstanie SRM jest odpowiedzią na kryzys finansowy na Cyprze i zauważalny braku spójności funkcjonowania systemu opierającego się na współpracy SSM i narodowych władz w dziedzinie likwidacji upadłych banków. SRM będzie obejmował wszystkie banki ze Strefy Euro oraz państw spoza, które się do niej przyłączą. SRM dysponuje Jednolitym Funduszem Upadłościowym, w ciągu 8 lat ma dysponować on środkami o wysokości 55 mld euro, które będą pochodzić ze składek indywidulanych banków. Składki te są uwspólnotowione. Na powstanie SRM należy patrzeć w ścisłym związku z Bank Recovery and Resolution Directive, która zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2016 r. i której celem jest wprowadzenie nie obciążającej podatników zasady BAIL-IN.

14 Alternatywny porządek strefy euroBudowanie alternatywnego acquis – porządku prawnego (zew. zróżnicowanie – ESM, SRM); Budowanie alternatywnych instytucji (grupa EWG, parlament dla strefy euro, euroszczyt); Nowy układ sił politycznych;

15

16 Irlandia, Grecja, Portugalia, CyprCałkowita liczba głosów Kwalifikowana większość głosów Większość blokująca Rada UE (27) 345 255 91 Rada UE (strefa euro – 17) 213 158 56 Niemcy/Francja - 58 Włochy Hiszpania Irlandia, Grecja, Portugalia, Cypr 35

17

18 Wnioski Obecna struktura rządzenia w UE ma coraz mniej wspólnego z UE, do której wchodziła Polska w 2004 r.; Coraz mocniejszy podział na strefę euro i pozostałe państwa UE – Unia wielu prędkości; Słabną instytucje wspólnotowe, rośnie znaczenie polityki międzyrządowej w Unii; Europejski Bank Centralny urasta do jednej z najbardziej wpływowych instytucji w UE; Proces podejmowania decyzji coraz częściej podlega zasadzie większości kwalifikowanej oraz od finansowego wkładu (na wzór instytucji finansowych); Transfer środków oraz gwarancje koncentrują się głównie w ramach strefy Euro podczas gdy mechanizmy finansowe dla całej Unii będą ulegać dalszej redukcji.