1 ZNAJOMOŚĆ ZASAD PROWADZENIA GOSPODARKI ŁOWICKIEJDla celów samokształcenia Kolegów odbywających staż w Kole CYRANKA, oraz pogłębiania wiedzy przez członków koła, przygotowano informacje w zakresie: -podstaw prawnych -organów nadzorujących i kontrolujących -sposobu prowadzenia gospodarki łowieckiej. opracował Ryszard Śliwowski.

2 GOSPODARKA ŁOWIECKA Prowadzona jest w obwodach łowieckich przez dzierżawców lub zarządców. DZIERŻAWCA – koła łowieckie ZARZĄDCA lasy państwowe - PZŁ - Instytucje badawczo- naukowe.

3 GOSPODARKA ŁOWIECKA Ustawa Prawo Łowieckie ;Art. 4. Gospodarka łowiecka jest to działalność w zakresie: - ochrony, - hodowli, - i pozyskiwania zwierzyny. Prowadzona jest na zasadach określonych w ustawie, w oparciu o roczne plany łowieckie i wieloletnie łowieckie plany hodowlane.

4 STATUT PZŁ. Par. 1 Polski Związek Łowiecki jest zrzeszeniem osób fizycznych i prawnych, które prowadzą gospodarkę łowiecką poprzez hodowlę i pozyskiwanie zwierzyny oraz działają na rzecz jej ochrony poprzez regulację liczebności populacji zwierząt łownych.

5 GOSPODARKA ŁOWIECKA JEST TO DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE:- OCHRONY ZWIERZYNY - HODOWLI ZWIERZYNY - POZYSKANIA ZWIERZYNY

6 LITERATURA: AKTY PRAWNE (7) SEJM : USTAWA z dnia 13 października 1995r PRAWO ŁOWIECKIE. USTAWA z dnia 14 kwietnia 1985r O RYBACTWIE ŚRÓDLĄDOWYM USTAWA z dnia 28 września 1991r O LASACH USTAWA z dnia 16 października 1991r O OCHRONIE PRZYRODY

7 USTAWA z dnia 24 kwietnia 1997rO ZWALCZANIU CHORÓB ZAKAŹNYCH ZWIERZĄT, BADANIU ZWIERZĄT I MIĘSA ORAZ INSPEKCJI WETERYNARYJNEJ USTAWA z dnia 21 sierpnia 1997r O OCHRONIE ZWIERZĄT USTAWA z dnia 21 maja 1991r O BRONI I AMUNICJI

8 Na przepisy wykonawcze doUstawy Prawo Łowieckie składa się 18 rozporządzeń ministrów które można umownie podzielić na 4 grupy:

9 GRUPA I. przepisy dotyczące gospodarki łowieckiej (5)ROZPORZĄDZENIA MINISTRA ŚRODOWISKA: 1. Z 11 marca 2005r w sprawie ustalenia listy gatunków zwierząt łownych 2. Z 4 grudnia 2002r w sprawie zasad kategoryzacji obwodów łowieckich, szczegółowych zasad ustalania czynszu dzierżawnego oraz udziału dzierżawców obwodów łowieckich w kosztach ochrony lasu przed zwierzyną.

10 3. Z 10 grudnia 2002r w sprawie szczegółowych zasad przekazywania w zarząd obwodów łowieckich wyłączonych z wydzierżawiania. 4. Z 13 listopada 2007r w sprawie rocznych planów łowieckich i wieloletnich łowieckich planów hodowlanych. 5 . Z 8 marca 2010r w sprawie sposobu postępowania przy szacowaniu szkód oraz wypłat odszkodowań za szkody w uprawach i płodach rolnych

11 GRUPA II. Przepisy dotyczące polowań (7):ROZPORZĄDZENIA MINISTRA ŚRODOWISKA: 1. Z 23 marca 2005r w sprawie szczegółowych warunków wykonywania polowania i znakowania tusz, zwane zwykle „regulaminem polowania” 2. Z 28 grudnia 2009r w sprawie uprawnień do wykonywania polowania. 3. Z 18 kwietnia 2005r w sprawie warunków i trybu wydawania zezwoleń na łowienie zwierzyny przy pomocy ptaków łowczych.

12 4. Z 16 marca 2005r w sprawie określeniaokresów polowań na zwierzęta łowne (kalendarz polowań) 5. Z 19 maja 2005r w sprawie sposobu wyceny oraz ewidencji trofeów łowieckich. 6. Z 7 lutego 2005r w sprawie ewidencji skupu zwierzyny żywej, tusz zwierzyny i ich części. 7. Z 21 czerwca 2005r w sprawie zwierzyny bezprawnie pozyskanej.

13 GRUPA III. Przepisy dotyczące straży łowieckiej (3)ROZPORZĄDZENIA MINISTRA ŚRODOWISKA: 1. Z 17 czerwca 2005r w sprawie szczegółowych wymogów kwalifikacji zawodowych, wzorów legitymacji, umundurowania, oznak i odznak służbowych strażników Państwowej Straży łowieckiej oraz szczegółowych kwalifikacji zawodowych, wzorów oznaki i legitymacji strażnika łowieckiego. 2. Z 23 czerwca 1997r w sprawie współdziałania Państwowej Straży łowieckiej z Policją i Polskim Związkiem Łowieckim. 3. Z 24 czerwca 2005r w sprawie posiadania, używania, ewidencjonowania i przechowywania w siedzibach Państwowej Straży Łowieckiej broni palnej broni myśliwskiej śrutowej, amunicji oraz miotaczy gazu obezwładniającego.

14 GRUPA IV przepisy dotyczące usług turystycznych związanych z polowaniem (3)1. Ministra Środowiska z 7 lutego 2005r w sprawie egzaminu ze znajomości wykonywania polowania oraz zasad ochrony przyrody. 2. Ministra Finansów z 19 lutego 2005r w sprawie minimalnej wysokości sumy gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej wymaganej w związku z wykonywaną przez przedsiębiorcę działalnością gospodarczą w zakresie łowiectwa. 3. Ministra Finansów z 19 lutego 2005r w sprawie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przedsiębiorcy wykonującego działalność gospodarczą w zakresie łowiectwa.

15 MINISTER ROLNICTWA I ROZWOJU WSI:ROZPORZĄDZENIA: z dnia 26 listopada 2010r – w sprawie przeprowadzania szkolenia myśliwych,

16 MINISTER SPRAW WENĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI:ROZPORZĄDZENIA: z dnia 16 maja 2006r w sprawie warunków uprawiania turystyki, sportu, polowań i połowu ryb w strefie nadgranicznej,

17 UPRANIENIA ORGANÓW RZĄDOWYCH I SAMORZĄDOWYCH W ZAKRESIE ŁOWIECTWA:SEJMIK WOJEWÓDZKI: - Podejmuje uchwałę o podziale obszaru na OBWODY ŁOWIECKIE, i zmiany ich granic, - Uzgadnia WILOTELNIE PLANY HODOWLANE, IZBA ROLNICZA: - Opiniuje uchwałę Sejmiku Wojewódzkiego o podziale na obwody łowieckie, - Opiniuje wniosek PZŁ o wydzierżawienie obwodu łowieckiego.

18 UPRANIENIA ORGANÓW RZĄDOWYCH I SAMORZĄDOWYCH W ZAKRESIE ŁOWIECTWA:STAROSTA: - Wydzierżawia OBWODY ŁOWIECKIE – polne, - Wydaje zgodę na posiadanie, hodowanie lub utrzymywanie chartów rasowych lub ich mieszańców, - wyraża zgodę na okres 6 m-cy, na przetrzymywanie zwierzyny, osobie, która weszła w jej posiadanie w wyniku osierocenia, wypadku lub innego uszkodzenia ciała zwierzyny, mając na uwadze potrzebę podjęcia koniecznej opieki i leczenia. Zwierzyna ta powinna następnie być przekazana uprawnionym podmiotom w celu dalszej hodowli.

19 WÓJT GMUNY: Opiniuje ROCZNE PLANY ŁOWWIECKIE Opiniuje WNIOSEK PZŁ o wydzierżawienie obwodu łowieckiego. Prowadzenie mediacji w sprawie sporu o wysokość odszkodowania, Przyjmowanie informacji o osobach (przedstawicielach dzierżawcy) – upoważnionych do przyjmowania zgłoszeń dotyczących szkód łowieckich. Współdziałanie z dzierżawcami oraz Nadleśniczymi w zagospodarowaniu obwodów łowieckich. Zagospodarowanie zwierzyny padłej np.. w wyniku kolizji drogowej, na podstawie odrębnych przepisów.

20 UPRAWNIONY DO ŁOWIECTWA (Ustawa z 18.04.1995r o rybactwie)- Opiniuje ROCZNY PLAN ŁOWIECKI dot. piżmaka i łyski, gdy na terenie obwody znajdują się obręby hodowlane,

21 DYREKTOR REGIONALNEJ DYRAKCJI LASÓW PAŃSWOWYCH- Opiniuje uchwałę sejmiku województwa o podziale na obwody łowieckie, - Wydzierżawia obwody łowieckie leśne, - Sporządza wieloletni plan hodowlany,

22 NADLEŚNICZY GOSPODASTWA LEŚNEGO LASY PAŃSTWOWE:Zatwierdza ROCZNE PLANY ŁOWIECKIE dla obwodów dzierżawionych, w uzgodnieniu z PZŁ, Współdziała z dzierżawcami i zarządcami obwodów łowieckich oraz z wójtami w zagospodarowaniu obwodów łowieckich, Wydaje z upoważnienia dyrektora RDLP decyzje nakazujące dzierżawcom lub zarządcom obwodów łowieckich wykonanie odłowu lub odstrzału redukcyjnego w sytuacji zagrożenia trwałości lasów, po zasięgnięciu opinii PZŁ, Wydaje postanowienie o zastosowaniu odstrzału zastępczego, Jest podmiotem reprezentującym skarb państwa upoważnionym do pobierania ekwiwalentu za zwierzynę bezprawnie pozyskaną w obwodzie łowieckim leśnym.

23 ODSTRZAŁ REDUKCYJNY Nadleśniczyw przypadku nadmiernego zagęszczenia zwierzyny, zagrażającego trwałości lasów, po zasięgnięciu opinii Polskiego Związku Łowieckiego wydaje decyzję administracyjną, nakazującą dzierżawcy lub zarządcy obwodu wykonanie odłowu lub odstrzału redukcyjnego.

24 ODSTRZAŁ ZATĘPCZY ZWIERZYNYNadleśniczy, jeżeli dzierżawca obwodu łowieckiego nie realizuje rocznego planu łowieckiego w zakresie pozyskania zwierzyny, wydaje postanowienie o zastosowaniu odstrzału zwierzyny, według zasad określonych w umowie dzierżawy obwodu łowieckiego.

25 W myśl obowiązującej ustawy Prawo Łowieckie,łowiectwo jest prowadzone zgodnie z podstawowymi zasadami gospodarki rolnej, leśnej i rybackiej, w warunkach stałego polepszania zwierzynie środowiska jej bytowania. Oznacza to, że gospodarka łowiecka jest elementem wspomagającym i podporządkowanym głównym celom gospodarki rolnej, leśnej i rybackiej.

26 Dzierżawa obwodu Dzierżawa obwodu łowieckiego dotyczy jedynie prawa do polowania na zwierzęta łowne które są własnością skarbu państwa– ziemia, po której się poruszamy nie jest naszą własnością i jesteśmy na niej takimi samymi gośćmi, jak inni miłośnicy przyrody

27 GOSPODARZ TERENU Gospodarzem na danym terenie jest zawsze jego właściciel, nie zaś myśliwy, który tylko gospodaruje zwierzyną w sposób niezakłócający korzystania z tego terenu przez jego właściciela

28 ZAKAZ WSTĘPU DO LASU Lasy stanowiące własność Skarbu Państwa są udostępniane dla ludności na podstawie art. 26 Ustawy o lasach za wyjątkiem: Uprawy leśnej do 4 m wysokości Powierzchnie doświadczalne i drzewostany nasienne Ostoje zwierząt Źródliska rzek i potoków Obszary zagrożone erozją

29 ZAKAZ WYDANY PRZEZ NADLEŚNICZEGOGdy wystąpiło zniszczenia albo znaczne uszkodzenie drzewostanów lub degradacja runa leśnego Występuje duże zagrożenie pożarowe Wykonywane są zabiegi gospodarcze związane z ochroną lasu lub pozyskaniem drewna. Wymienione tereny są odpowiednio oznakowane tablicami zakazu wstępu

30 WYJĄTKI ZAKAZU WSTĘPU Zgodnie z art. 29 ust. 3 ustawy o lasach zakaz nie dotyczy: Wykonujących czynności służbowe a/ pracowników nadleśnictw b/ osób nadzorujących gospodarkę leśną c/ osób wykonujących czynności z zakresu gospodarki łowieckiej d/ właścicieli pasiek e/ właścicieli prywatnych lasów

31 GOSPODARKA ŁOWIECKA JEST TO DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE : OCHRONY – HODOWLI – POZYSKANIA. OCHRONA – statutowa działalność myśliwych na rzecz utrzymania pogłowia zwierzyny na poziomie optymalnym pod względem biologicznym i gospodarczym, polegającym m.in.. - na wyznaczaniu i przestrzeganiu czasów ochronnych, - dokarmianiu, - zwalczaniu kłusownictwa, - ograniczaniu sposobów polowania itp..

32 GOSPODARKA ŁOWIECKA HODOWLA– prowadzona metodą otwartą (na dziko) w warunkach naturalnych, - w warunkach hodowli zamkniętej prowadzona w specjalnych pomieszczeniach na terenie ogrodzonym Hodowla półzamknięta – gdy rozród i wychowanie potomstwa w pierwszym okresie życia odbywa się w warunkach hodowli zamkniętej, po czym przychówek a nawet całe stado wypuszcza się na wolność (zagroda np. dziki, woliera np.. bażant)

33 POZYSKANIE ZWIERZYNY (polowanie i odłowy)POLOWANIE oznacza: 1. tropienie, strzelanie z myśliwskiej broni palnej, łowienie sposobami dozwolonymi zwierzyny żywej, 2. łowienie przy pomocy ptaków łowczych za zgodą ministra właściwego do spraw środowiska

34 SŁOWNIK PODSTAWOWYCH TERMINÓW ŁOWIECKICH DOTYCZĄCYCHPLANOWANIA, HODOWLI I OCHRONY ZWIERZYNY

35 SŁOWNICTWO OGÓLNE GOSPODARKA ZWIERZYNĄ – gospodarowanie zwierzyną obejmujące planowanie, hodowlę, ochronę, pozyskanie i użytkowanie zwierzyny, ROK GOSPODARCZY – okres od 1 kwietnia do 31 marca następnego roku, obejmujący naturalny cykl gospodarki łowieckiej ŁOWCZY KOŁA – członek zarządu koła łowieckiego odpowiedzialny za gospodarkę zwierzyną HODOWLA ZWIERZYNY – zabiegi zmierzające do zwiększenia liczebności i polepszenia jakości zwierzyny

36

37

38

39 SŁOWNICTWO DOTYCZĄCE PLANOWANIE ŁOWIECKIEGOŁOWIECKI PLAN HODOWLANY – plan zagospodarowania terenu łowieckiego i pozyskania zwierzyny

40 ZAGOSPODAROWANIE ŁOWISKA – zakładanie i uprawa poletek łowieckich oraz remiz dla zwierzyny, budowa i utrzymanie urządzeń hodowlanych, oraz urządzeń łowieckich. URZĄDZENIA ŁOWIECKIE – ułatwiające polowanie np,. Ambony, ścieżki podchodowe itp.,

41 POZYSKANIE ZWIERZYNY – zgodne z prawem wejście w posiadanie zwierzyny przez odstrzał lub odłów,PLAN ODSTRZAŁU – plan pozyskania zwierzyny przez odstrzał.

42 AMBONA Zgodnie z par. 2 rozporządzenia ministra środowiska z dnia 23 marca 2005r w sprawie szczegółowych warunków wykonywania polowania i znakowania tusz, przez AMBONĘ rozumie się nadziemne stanowisko myśliwskie, z którego korzystają myśliwi w czasie polowania, oczekując na zwierzynę.

43 AMBONA Łowiec Polski 2016/10 (nr 2045)Interpretacja prawna Łowiec Polski 2016/10 (nr 2045) Maciej Grudziński – prawnik ZG PZŁ Wyjaśnienie – odpowiedź na pytanie: „Czy przy stawianiu ambony jest wymagane pozwolenie na budowę. Czy jest to obiekt małej architektury”

44 1. Postawienie urządzeń jak AMBONY myśliwskie nie jest przedmiotem prawa budowlanego, ponieważ czynność ta jest związana z prowadzeniem gospodarki łowieckiej 2.Biorąc pod uwagę konstrukcję, charakter, przeznaczenie oraz umiejscowienie ambon myśliwskich, w żadnej mierze nie są one obiektami budowlanymi czy też urządzeniami budowlanymi w rozumieniu art. 3 pkt 1, 3, 4 i pkt 9 Prawa budowlanego.

45 3. Podobne stanowisko zajął Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 30 października 2015r sygn. Akt II OSK 487/14. który orzekł: Ambona myśliwska jako urządzenie związane z prowadzeniem gospodarki łowieckiej w rozumieniu art. 12 ustawy z 1995r Prawo Łowieckie oraz par. 12 pkt. 1 rozporządzenia z 23 marca 2005r w sprawie szczegółowych warunków wykonywania polowania i znakowania tusz, nie jest obiektem małej architektury w rozumieniu art. 3 pkt 4 ustawy Prawo Budowlane. Postawienie ambony nie narusza przepisów prawa budowlanego.

46 MIEJSCE POSTAWIENIA AMBONYŁowiec Polski 1/2017 –prawnik ZG PZŁ Maciej Grudziński. Żaden przepis prawny nie wprowadza ograniczeń w zakresie odległości lokalizacji urządzeń łowieckich od granicy obwodu łowieckiego. Istotną kwestią jedynie jest aby polowanie było wykonywane w granicach obwodu, na który zostało wydane upoważnienie do wykonywania polowania indywidualnego, a zwierzynę można pozyskać chociażby metr od granicy sąsiedniego obwodu. Pozyskanie zwierzyny znajdującej się za granicą obwodu na którym myśliwy jest uprawniony do wykonywania polowania, skutkuje naruszeniem przepisów karnych – zagrożenie karą pozbawienia wolności

47 URZĄDZENIA ŁOWIECKIE

48

49 SŁOWNICTWO ZWIĄZANE Z HODOWLĄ ZWIERZYNYŁOWISKO – jednolity przyrodniczo teren, na którym prowadzi się gospodarkę łowiecką, także jego część przypadająca na dany obwód łowiecki, w której się poluje na zwierzynę, OSTOJA – miejsca stałego (rzadziej: okresowego, szczególnie w górach, np.. Jeleni, kozic) bytowania zwierzyny. MATECZNIK – trudno dostępny ostęp, otoczony specjalną opieką i wyłączony z pozyskania lub wybrany przez samą zwierzynę, zwłaszcza przez grubą, na ostoję,

50 - obwód łowiecki – wydzielony administracyjnie obszar gruntów nadający się do prowadzenia gospodarki łowieckiej, wydzierżawiany kołom łowieckim lub innym jednostkom PZŁ. Jeden obwód może składać się z kilku łowisk /np. polnego, leśnego, wodno-bagiennego/, także jedno duże łowisko może być podzielone na kilka obwodów, -obwód hodowlany – łowisko hodowlane wykorzystywane przez łowieckie ośrodki hodowlane, głównie w celach hodowlanych i doświadczalnych,

51 - łowisko polne – z przewagą pól,- łowisko leśne – z przewagą lasu, - łowisko leśno-polne – z równowagą powierzchni polnych i leśnych, - łowisko wodno-bagienne – z obecnością terenów wodnych i bagiennych, - łowisko górskie – położone w górach,

52 - woliera – kojec z siatki drucianej, zwłaszcza dla bażantów, także obszerne pomieszczenie osłonięte ze wszystkich stron siatką, przeznaczone dla ptaków latających, - woliera zimowa – do przetrzymywania w okresie jesienno-zimowym odłowionych w tym celu bażantów i kuropatw, - woliera rodzinna – w hodowli bażantów przeznaczona na stadko złożone z 1 koguta i 5-7 kur, - woliera adaptacyjna – służąca do przetrzymywania zakupionych młodych bażantów przed wypuszczeniem ich do łowiska, - woliera lęgowa – z żywą lub sztuczną kwoką w hodowli bażantów, - wolierka lęgowa – mniejszych rozmiarów, niższa, w hodowli kuropatw, - budki lęgowe – w hodowli bażantów, łączone po 5-6 sztuk, bez dna, przenośne, często połączone z ogrodzonym wybiegiem dla piskląt,

53 - sztuczne gniazdo – urządzenie różnej konstrukcji, głównie dla dzikich kaczek, a w przypadku bażantów i kuropatw – nawet tylko odpowiednio przygotowane miejsce w celu zwabienia ich do gniazda,

54 - żer – naturalny pokarm zdobywany samodzielnie przez zwierzynę,- żer zielony – trawy, rośliny motylkowe itp., - żer pędowy – pędy drzew i krzewów ogryzane przez zwierzynę, głównie płową,

55 - karma – pokarm zadawany zwierzynie przez człowieka,- karma treściwa – zawierająca wysoki procent składników odżywczych, a mało wody, /np. ziarno owsa, żołędzie/, - karma objętościowa – posiadająca duża masę /objętość/ - karma objętościowa sucha – o małej zawartości wody, np. siano, - karma objętościowa soczysta – obfitująca w wodę, np. ziemniaki, marchew,

56 - liściarka – suszone pędy drzew i krzewów zebrane wraz z liśćmi, (zbiór w maju lub czerwcu – wysuszone i nasolone – wykładane w zimie) - snopówka – nie omłócone zboże /najczęściej owies/ w snopach wykładana zwierzynie w całości.

57 - karmisko – miejsce wykładaniakarmy dla zwierzyny płowej i dzików, - wysyp – karmisko dla dzików w postaci dołu karmowego, kopca lub przyoranej karmy /np. ziemniaków/, - paśnik – urządzenie /często zadaszone/ do podawania karmy zwierzynie,

58 - parasol – paśnik w kształcie parasola, dla zwierzynypłowej, - stojak – palik z przybitymi na krzyż listwami, do których przywiązuje się karmę, np. owies w snopach dla zajęcy, - podsyp – paśnik z daszkiem na słupkach, pod który podsypuje się karmę dla bażantów i kuropatw, - budka – paśnik z gałęzi dla bażantów i kuropatw, - taca – urządzenie z desek wystające nad wodę do dokarmiania dzikich kaczek,

59 - poidło – zbiornik na wodę,z którego zwierzyna pije, - lizawka - urządzenie do zadawania grubej zwierzynie soli i innych minerałów, - gryzawka – nasycony solą palik lub gałązka miękkich drzew liściastych przeznaczone dla zajęcy,

60 Pas zaporowy

61 Wzory lizawek

62 Dla bażantów:

63 Dla kuropatw: budka i szałas

64 NAZWY OSŁON I POLETEK DLA ZWIERZYNY- remiza – zadrzewiony i zakrzewiony niewielki teren z bujnie rozwijającą się roślinnością, miejsce schronienia zwierzyny, żerowania i zakładania gniazd, - remiza śródpolna – śródpolne skupisko drzew i krzewów, - remiza śródleśna – zakładana, gdy w łowisku leśnym brakuje podszytów, podrostów i młodników,

65 poletko – powierzchnia uprawna z roślinami służącymizwierzynie bezpośrednio jako żer i osłona, - poletko łowieckie produkcyjne – powierzchnia uprawna z roślinami służącymi pośrednio, dla produkcji karmy zadawanej w okresie dokarmiania, - poletko żerowe – dostarczające zwierzynie żeru, - poletko ochronno-żerowe – dające poza żerem, ochronę przed drapieżnikami oraz złymi warunkami atmosferycznymi /deszczem, wiatrem, mrozem, upałem/, - poletko zaporowe – z atrakcyjnym żerem, usytuowane w lesie, mające na celu zatrzymanie zwierzyny grubej z dala od upraw rolniczych,

66 - poletko klasyczne – zlokalizowane w lesie,z atrakcyjną roślinnością rolniczą /np. łubinem, koniczyną, owsem, kukurydzą, ziemniakami, topinamburem itp./ - poletko zielone – z trwałą roślinnością zieloną na powierzchniach dobrze nasłonecznionych, - poletko pędowe - z żerem pędowym, głównie dla jeleniowatych.

67

68 KORYTARZ EKOLOGICZNY Struktura przestrzenna o wydłużonym kształcie (ścieżka), umożliwiająca migrację zwierząt na tereny podobnych środowisk, np.. doliny rzeczne, rzeki łączące jeziora lub sztuczne przejścia nad i pod ciągami komunikacyjnymi. Są to najczęściej preferowane drogi przemieszczania się zwierząt.

69 KORYTARZ EKOLOGICZNY Ciąg dzikiej roślinności, zadarnione pasy wzdłuż dróg i cieków wodnych, a także nie uprawione pola, które łącząc się z innymi pasami roślinności tworzą sieć stanowiącą schronienie dla zwierząt, będące swoistym szlakiem komunikacyjnym. Zgodnie z polskim prawodawstwem, według Ustaw z dnia 16 kwietnia 2004r o ochronie przyrody, korytarz ekologiczny to obszar umożliwiający migrację zwierząt, roślin lub grzybów.

70 TERYTORIALNOŚĆ ZWIERZYNYPrzy zakładaniu poletek należy pamiętać o tym, że nasze zwierzęta łowne raczej są terytorialnie osiadłe, ale operują w promieniu do: - JELEŃ km, - DZIK km - SARNA km - BAŻANT km - ZAJĄC ,5 km - KUROPATWA – 1 km Dlatego poletka należy usytuować w łowisku dość równomiernie, obejmując szachownicą całość łowiska.

71 AREAŁ OSOBNICZY: OBEJMUJE: - miejsce żerowania - miejsce odpoczynku- miejsce godów - miejsce wychowania potomstwa. AREAŁY SEZONOWE: - letnie - zimowe Np.. Sarna latem na polu zimą w lesie. Podobnie u dzika i jelenia.

72 POWIERZCHNIA POLETEK Na każde 1000 ha powierzchni leśnej powinno przypadać 5 ha poletek łowieckich Na każde 1000 ha powierzchni polnej powinno przypadać 1 – 2 ha powierzchni poletek łowieckich.

73 ZALECANE ROŚLINY W POLETKARSTWIETOPINAMBUR – wysoka mrozoodporność, KUKURYDZA CZERWONA - niskopienność i krótki okres wegetacji, KAPUSTA (Puławska Zielona) JARMUŻ (Kędzierzawy Średniowysoki), - kapustne mają duża siłę regenerującą i dużą mrozoodporność, INNE KAPUSTNE – perko, brachina, rzepa ścierniskowa, rzepa jadalna, rzodkiew czarna.. ZBOŻOWE – proso czarne, sorgo, żyto stuletnie. MOTYLKOWE GRUBONASIENNE – wyka jara, wyka ozima, MOTYLKOWE DROBNONASIENNE – koniczyna, lucerna, seradela

74 JARMUŻ I KAPUSTA

75 ODSTRZAŁ HODOWLANY ZWIERZYNY- odstrzał hodowlany – odstrzał dokonywany w celach selekcji, redukcji zwierzyny oraz ze względów sanitarnych, - odstrzał selekcyjny – mający na celu selekcję zwierzyny płowej, w mniejszym stopniu czarnej,

76 - selekcja zwierzyny – usuwanie sztuk nie nadających się do hodowli /wg. ustalonych kryteriów/, zastępuje selekcję naturalną, - selekcja naturalna – usuwanie z łowiska okazów słabych lub chorych przez drapieżniki bądź działanie czynników atmosferycznych, - zwierz selekcyjny – nie nadający się do hodowli, nie odpowiadający określonym kryteriom, przeznaczony do odstrzału,

77 - selekcjoner – myśliwy posiadający uprawnienia do wykonywania odstrzału selekcyjnego zwierzyny,- odstrzał redukcyjny – dokonywany w celu zmniejszenia zbyt licznego pogłowia poszczególnych gatunków zwierzyny, - odstrzał sanitarny – odstrzał zwierzyny chorej, kalekiej itp., obecnie nie istnieje – obowiązek przejęła Gmina

78 ODŁAWIANIE ZWIERZYNY - odłowy – pozyskiwanie zwierzyny żywej za pomocą sieci, rzadziej pułapek i innych urządzeń, w celach hodowlanych i eksportowych, - sieć – wiązana w oczka ze sznurka, używana wyłącznie do odłowów zwierzyny /np. zajęcy, kuropatw/, - chwytacz – osoba wyjmujące z sieci odłowioną zwierzynę, - odłownia – do odławiania zwierzyny grubej, - rękaw odłowowy – stopniowo zwężający się i pokryty również od góry korytarz prowadzący do odłowni, z przystawiana na końcu skrzynią transportową,

79 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA w sprawie stosowania pułapek żywołownych (DZ.U nr 167 poz. 1321) 1) gatunki drapieżników, które mogą być odławiane w pułapki żywołowne: -lis, jenot, norka amerykańska, szop pracz. 2) może stosować tylko osoba która posiada pisemne upoważnienie dzierżawcy, 3) tylko w okresach polowań na poszczególne gatunki, 4) w ramach liczby zwierząt planowanych do pozyskania w rocznym planie łowieckim obowiązującym w roku gospodarczym, 5) o lokalizacji pułapek żywołownych dzierżawca obwodu informuje posiadacza lub zarządcę gruntu.

80 Nowelizacja – prawa łowieckiego

81 OCHRONA ZWIERZYNY - ochrona zwierzyny – statutowa działalność myśliwych na rzecz utrzymania pogłowia zwierzyny na poziomie optymalnym pod względem biologicznym i gospodarczym, polegająca m.in. na wyznaczaniu i przestrzeganiu czasów ochronnych, dokarmiania, zwalczaniu kłusownictwa, ograniczaniu sposobów polowania itp., -ochrona gatunkowa zwierzyny – wprowadzanie i przestrzeganie przepisów prawnych mających na celu zachowanie rzadkich gatunków fauny, a polegająca m.in. na zakazie zabijania i chwytania zwierząt poszczególnych gatunków, niszczenia gniazd, lęgów itp., - strażnik łowiecki – wykonujący zawodowo lub społecznie /np. myśliwy/ zabiegi ochronne i hodowlane w obwodzie łowieckim,

82 - szkodnik łowiecki – wałęsające się psy i koty oraz ptakikrukowate wyrządzające szkody w pogłowiu zwierzyny, - kłusownictwo – bezprawne pozyskiwanie lub usiłowanie pozyskania zwierzyny zarówno przez osoby spoza łowiectwa, jak i niektórych myśliwych polujących w czasie ochronnym, niedozwolonymi metodami, na cudzym terenie itp.., - kłusownik – uprawiający kłusownictwo, - sidło – pętla z włosia końskiego lub sznurka do nielegalnego chwytania /głównie/ ptactwa, - wnyk – pętla z drutu lub linki stalowej do nielegalnego chwytania zajęcy, sarn i innych zwierząt, - żelazo – metalowy potrzask,

83 GATUNEK - podstawowa jednostka stosowana w klasyfikacji organizmów żywych.Gatunek tworzą osobniki różnej płci i wieku blisko spokrewnione ze sobą (jeleń, sarna) POPULACJA – grupa osobników jednego gatunku, zasiedlająca określony obszar przez wiele lat, która dysponuje potencjałem rozrodczym umożliwiającym uzupełnienie strat w liczebności spowodowanych śmiertelnością, bez konieczności dopływu osobników z zewnątrz. Populacją nie jest np. chmara łań. OSOBNIK – każdy pojedynczy okaz danego gatunku będący podstawowym składnikiem populacji. Osobnikiem jest dany byk, łania, koźlę.

84 ZASADY SELEKCJI POPULACYJNEJ I OSOBNICZEJUchwała Naczelnej Rady Łowieckiej nr 57 z dnia 22 lutego 2005r w sprawie przyjęcia zasad selekcji osobniczej i populacyjnej zwierząt łownych w Polsce oraz zasad postępowania przy ocenie prawidłowości odstrzału samców zwierzyny płowej.

85 Prowadząc nowoczesną gospodarkę łowiecką populacjami zwierząt łownych, poprzez selekcję osobniczą i populacyjną należy stale dążyć do: utrzymania właściwej struktury płciowej i wiekowej oraz liczebności populacji zwierzyny. Uzyskiwania możliwie wysokiej kondycji osobniczej i jakości trofeów.

86 Przyrost zrealizowanyLiczba osobników, które spośród wszystkich urodzonych w danym roku dożyła do stanu osobników wyrośniętych t.j. do wiosny roku następnego.

87 STRUKTURA USTABILIZOWANEGO ZWIERZOSTANUStruktura płci 1:1 do 1:1,5 Przyrost zrealizowany do 20% Zagęszczenie 5 osobn. na 1000 ha lasu Pozyskanie płci byki - 40% klępy - 40% łoszaki - 20% - pozyskanie w klasie wieku – byki brak klasyfikacji

88 JELEŃ - struktura płci 1:1 do 1:1,5 - przyrost zrealizowany 10-30% - zagęszczenie osobników na 1000ha lasu - pozyskanie płci byki % łanie 40-50% cielęta do 30% - pozyskanie w klasie wieku - byki I kl % ( 2 – 5 lat) II kl % ( 6 – 10 lat) III kl. do 20% ( 11 i starsze)

89 DANIEL - struktura płci 1:1 do 1:1,5 - przyrost zrealizowany 20-30% - zagęszczenie osobników na 1000ha lasu - pozyskanie płci byki % łanie do 50% cielęta 10 – 20% - pozyskanie w klasie wieku - byki I kl % ( 2 – 3 lat) II kl % ( 4 – 7 lat) III kl. do 20% ( 8 lat i starsze)

90 SARNA - struktura płaci 1:1,5 do 1:2,5 przyrost zrealizowany 10-30% - zagęszczenie 3-10 osobn. na 100 ha pow. obwodu - pozyskanie płci rogacz 40-50% koza % koźlęta do 20% - pozyskanie w klasie wieku - rogacz I kl do 50% ( 2 – 3 lata) II kl dopełnienie do 100% (4 rok życia i starsze)

91 SARNA POLNA Forma ekologiczna sarny europejskiej, przystosowana do życia na rozległych obszarach polnych.

92 MUFLON - struktura płci 1:1,5 - przyrost zrealizowany % - zagęszczenie osobn. Na 1000 ha - pozyskanie płci tryki % owce % jagnięta do 20% - pozyskanie w klasie wieku I kl. 40% II kl 30% III kl 30%

93 DZIK - struktura płci 1:1 - przyrost zrealizowany % - zagęszczenie – brak klasyfikacji - pozyskanie płci brak podziału na grupy wiekowe i płeć (w planie łowieckim określenie „dziki razem”)

94

95

96 Rozwój uzębienia

97 LISTA GATUNKÓW ZWIERZĄT ŁOWNYCHArt. 5 Prawa łowieckiego: Minister Środowiska … ustali w drodze rozporządzenia, listę gatunków zwierząt łownych, uwzględniając podział na zwierzynę: Płową Grubą Drobną Drapieżniki

98 DYMORFIZM Występowanie w obrębie jednego gatunku, zwierzęcego lub roślinnego, dwóch form różniących się pod względem wyglądu, budowy i fizjologii. DYMORFIZM PŁOCIOWY – zróżnicowanie samca i samicy tego samego gatunku pod względem budowy, wielkości, barwy itp.. DYMORFIZM WIEKOWY – zmiana kształtu ciała z biegiem upływu lat. DYMORFIZM SEZONOWY – zróżnicowanie szaty zewnętrznej osobnika w różnych porach roku, np.. SARNA w okresie wiosenno-letnim ma suknię rdzawobrązową, a w zimie popielatoszarą.

99 ZWIERZYNA PŁOWA ŁOŚ JELEŃ SZLACHETNY (EUROPEJSKI) JELEŃ SIKA DANIELSARNA

100 ZIERZYNA GRUBA - CZARNADo zwierzyny czarnej zaliczam – zwierzynę nie posiadającą lub nie zrzucającą poroża DZIK MUFLON

101 Locha w szacie letniej

102 Kość nasadowa ślimów

103 Określenie wieku – wzrost ślimów

104 ZWIERZYNA DROBNA POLNA –zając szarak, dziki królikPTACTWO POLNE – kuropatwa, bażant PTACWO LEŚNE – słonka, grzywacz, jarząbek PTACWO WODNE - kaczki: krzyżówki, cyraneczki, czernice, głowienki - gęsi: gęgawy, zbożowe, białoczelne - łyski.

105 DRAPIEŻNIKI LIS BORSUK KUNA LEŚNA – TUMAK KUNA DOMOWA – KAMIONKATCHÓRZ ZWYCZAJNY JENOT NORKA AMERYKAŃSKA SZOP PRACZ

106 KALENDZARZ POLOWAŃ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 25. 03KALENDZARZ POLOWAŃ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia r – stan prawny na dzień r Art. 44 Prawa łowieckiego „ Minister Środowiska w porozumieniu z Ministrem Rolnictwa i po zasięgnięciu opinii Państwowej Rady Ochrony Przyrody oraz Polskiego Związku Łowieckiego określi, w drodze rozporządzenia, dla terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub jego części, okresy polowań na zwierzęta łowne”.

107 JELENIE SZLACHETNE: - byki - Łanie - cielęta JELENIE SIKA - byki, łanie cielęta DANIELE - byki - Łanie, cielęta SARNY - rogacze - kozy, koźlęta

108 DZIKI - lochy - a w okresie od 1 stycznia 2015r do 31 grudnia 2016r: a/ na terenie województwa podlaskiego - przez cały rok, b/ na terenie pozostałych województw - od 1 stycznia do 15 lutego oraz od 15 maja do 31 grudnia. - odyńce, wycinki, przelatki, warchlaki – przez cały rok - za warchlaki uznaje się dziki od dnia urodzenia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego – przez cały rok.

109 MUFLONY tryki owce i jagnięta

110 Lis Borsuk Tumak Kamionka Tchórz Jenot cały rok Szop pracz cały rok Norka ameryk. cały rok

111 Na wszystkie drapieżniki przez cały rok, w obwodach gdzie występuje GŁUSZEC lub CIETRZEW.Na lisy – przez cały rok w obwodach w których prowadzono w ostatnich 2 latach kalendarzowych zasiedlenia zająca, kuropatwy lub bażanta

112 Piżmak - przez cały rok na terenach rybackich obrębów hodowlanych

113 Zające szaraki Dzikie króliki w drodze odłowu do 15.01

114 wyłącznie na terenach ośrodkówKuropatwy - w drodze odłowu do 15.01 Bażanty koguty – Bażanty kury wyłącznie na terenach ośrodków hodowli zwierzyny, gdzie prowadzi się wolierową hodowlę bażanta. - Gołębie Słonki Jarząbki

115 Gęsi zbożowe i białoczelne 01.09 - 21.12 do na terenach województwa zachodniopomorskiego, wielkopolskiego, lubuskiego, dolnośląskiego. Gęsi gęgawy do na terenach województwa zachodniopomorskiego wielkopolskiego lubuskiego dolnośląskiego

116 Kaczki - krzyżówki - cyraneczki - czernice - głowienki Łyski

117 PRAWO ŁOWIECKIE Art.. 53 Kto: 3) Poluje w czasie ochronnym- podlega karze pozbawienia wolności do lat 5.

118 Trofea łowieckie: Ustawa z dnia 13 października 1995r, Prawo łowieckie – zarządza: Art. 42e Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, sposób wyceny oraz ewidencji trofeów łowieckich, uwzględniając kryteria wyceny Międzynarodowej Rady Łowieckiej i Ochrony Zwierzyny, a także sposób i formę ochrony trofeów rekordowych oraz wielkość trofeów , których wywóz za granicę jest zabroniony.

119 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19. 05Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia r w sprawie sposobu wyceny oraz ewidencji trofeów łowieckich: Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o trofeach łowieckich, rozumie się przez to: 1 – poroże łosia 2 – poroże jelenia szlachetnego 3 – poroże jelenia sika 4 – poroże daniela 5 – poroże sarny 6 – ślimy muflona 7 – oręż dzika 8 – czaszkę lisa 9 – czaszkę jenota 10 – czaszkę borsuka.

120 Trofea łowieckie łosia, jelenia szlachetnego, jelenia sika, daniela, sarny i muflona podlegają wycenie wstępnej i ostatecznej Trofea łowieckie dzika, lisa, jenota i borsuka, podlegać mogą wyłącznie wycenie ostatecznej, dokonanej na wniosek posiadacza trofeum.

121 W przypadku złotomedalowych trofeów łowieckich jest możliwa weryfikacja wyceny ostatecznej.Weryfikacji wyceny ostatecznej dokonuje komisja powoływana przez Międzynarodową Radę Łowiecką i Ochrony Zwierzyny. Weryfikacji wyceny ostatecznej dokonuje się jednorazowo. Trofea medalowe są ewidencjonowane w Centralnym Rejestrze Trofeów prowadzonym przez Polski Związek Łowiecki.

122 Za rekordowe trofeum łowieckie uznaje się trofeum łowieckie zwierzyny pozyskanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, które uzyskało, w wyniku dokonanej wyceny ostatecznej, jedno z sześciu najwyższych dla danego gatunku punktacji, bez względu na rok pozyskania. Polski Związek Łowiecki gromadzi informacje o aktualnym miejscu przechowywania rekordowego trofeum łowieckiego. Rekordowe trofea łowieckie mogą być wywożone za granicę jedynie w celu eksponowania ich na wystawach specjalistycznych.

123 Wycena czaszki lisa, jenota i borsuka 1. Długość czaszki mierzy się, ujmując ramionami suwmiarki albo klupy odległość pomiędzy przednią powierzchnią lub krawędzią środkowych siekaczy a najbardziej do tyłu wysuniętym punktem kości potylicznej.  2. Szerokość czaszki mierzy się, ujmując ramionami suwmiarki albo klupy odległość między łukami kości jarzmowych w miejscach dających najdłuższy pomiar przy prostopadłym ułożeniu do osi czaszki. 

124

125

126

127 Trofea medalowe – punktacja:Medale brązowy srebrny złoty Dzik , , ,0 + Lis , , ,0 + Borsuk , , ,0 + Jenot , , ,5 +

128 RODZAJE I KLASYFIKACJA OBWODÓW ŁOWIECKICH.- Ustawa z 13 października 1995r Prawo łowieckie w art. 23 ust. 1 określa OBWÓD ŁOWIECKI jako „obszar gruntów o ciągłej powierzchni, zamkniętej jego granicami, nie mniejszej niż trzy tysiące hektarów, na którego obszarze istnieją warunki do prowadzenia łowiectwa”. - Podziału na obwody łowieckie dokonuje w obrębie województwa właściwy sejmik województwa, w drodze uchwały, po zasięgnięciu opinii właściwego dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych, Polskiego Związku Łowieckiego i właściwej Izby Rolniczej.

129 OBWÓD ŁOWIECKI LEŚNY – co najmniej 40% jego powierzchni stanowią grunty leśne, bez względu na formę ich własności. OWOD ŁOWIECKI POLNY – lasy zajmują mniej niż 40% powierzchni.

130 KATEGORIE OBWODU ustala się na podstawie m. inKATEGORIE OBWODU ustala się na podstawie m. in. jego walorów łowieckich ocenianych na podstawie liczebności zwierzyny i jej pozyskania w ostatnich trzech latach poprzedzających ocenę. W zależności od uzyskanej punktacji obwód łowiecki może uzyskać jedną z pięciu kategorii t.j.: 1. bardzo dobry i więcej punktów 2. dobry – 40 punktów 3. średni – 30 punktów 4. słaby – 20 punktów 5. bardzo słaby i niej punktów

131 Punkty oblicza się na podstawie :Walorów łowieckich ocenianych na podstawie: - średniej wyliczonej z rocznych planów łowieckich z ostatnich trzech lat liczebności zwierzyny płowej (wyrażonych w jednostkach jelenich, gdzie 1 jeleń = 0,3 łosia, 2 daniele, 5 sarn), muflonów i dzików, w przeliczeniu na ha powierzchni obwodu - średniego z ostatnich trzech lat pozyskania zwierzyny grubej i drobnej w przeliczeniu na ha powierzchni obwodu, 2. Czynników dodatnio wpływających na środowisko bytowania zwierzyny, 3. Czynników ujemnie wpływających na środowisko bytowania zwierzyny.

132 Uzyskana kategoria przekłada się wprost na wysokość czynszu dzierżawnego lub tzw. ekwiwalentu jaki dzierżawca lub zarządca uiszcza na rzecz wydzierżawiającego przez okres trwania dzierżawy. Czynsz dzierżawny ustala się mnożąc ilość hektarów obszaru gruntów stanowiących obwód łowiecki przez równowartość pieniężną żyta, ogłoszoną dla podatku rolnego, przyjmując: 0,07 q/ha - dla obwodu bardzo dobrego 0,04 q/ha - dla obwodu dobrego 0,02 q/ha - dla obwodu średniego 0,01 q/ha - dla obwodu słabego 0,004 q/ha - dla obwodu bardzo słabego

133 ZMIANA KATAGORII OBWODU łowieckiego możliwa jest m. inZMIANA KATAGORII OBWODU łowieckiego możliwa jest m. in. Na podstawie stwierdzenia istotnej zmiany liczebności zwierząt łownych na terenie obwodu – np. wskutek klęski żywiołowej.

134 OBWODY DZIERŻAWIONE. W myśl jednej z podstawowych zasad naszego łowiectwa, obwody łowieckie podlegają wydzierżawieniu kołom łowieckim. Na terenie Polski dzierżawi się na tej podstawie ponad obwodów łowieckich (ponad 90% wszystkich obwodów w kraju). Obwody leśne wydzierżawiają kołom dyrektorzy regionalnych dyrekcji Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe, Obwody polne wydzierżawiają – Starostowie wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej. W obu przypadkach odbywa się to na wniosek Polskiego Związku Łowieckiego, po zasięgnięciu opinii wójta (burmistrza, prezydenta miasta) oraz właściwej izby rolniczej.

135 Obwody wydzierżawia się na czas nie krótszy niż 10 lat.Po upływie tego okresu dotychczasowemu dzierżawcy przysługuje pierwszeństwo w zawarciu umowy dzierżawy na dalszy okres.

136 Obok przywilejów, które motywują koła do prowadzenia intensywnej gospodarki łowieckiej dzierżawcy mają określone obowiązki. Podstawowym obowiązkiem jest realizacja postanowień zawartych w umowie dzierżawnej. Niezrealizowanie tego obowiązku może skutkować rozwiązaniem umowy przez wydzierżawiającego. Koło łowieckie ma również obowiązek ścisłego wypełniania zapisów zawartych w planach łowieckich i hodowlanych, a szczególności realizacji zaplanowanego pozyskania zwierzyny, głownie tych gatunków, które wyrządzają szkody w lasach. W sytuacji nieusprawiedliwionego niezrealizowania rocznego planu łowieckiego dzierżawcy obwodów łowieckich obowiązani są do udziału w kosztach ochrony lasu przed zwierzyną. Koła zobowiązane są również wypłacać rolnikom odszkodowania za szkody wyrządzone przez zwierzynę łowną w uprawach i płodach rolnych.

137 Obwody wyłączone z wydzierżawieniaObwody wyłączone z wydzierżawienia. Jest ich 340, i są przekazane przez ministra środowiska w zarząd dla: - Państwowych Gospodarstw Leśnych Lasy Państwowe, - Polskiego Związku Łowieckiego, - Instytucji naukowo-dydaktycznych, - Innych jednostek, które do 1995r zarządzały obwodami wyłączonymi z wydzierżawienia (Agencja Nieruchomości Rolnych).

138 Obwody wyłączone z wydzierżawienia zostały przekazane tym jednostkom przez ministra środowiska w celu prowadzenia tzw. Ośrodków hodowli zwierzyny. Przekazanie nastąpiło na okres nie krótszy niż 10 lat. W ponad 200 ośrodkach hodowli zwierzyny na zasadach komercyjnych mogą polować polscy i zagraniczni myśliwi. Na terenie wielu ośrodków zwierzyny prowadzi się akcje odtwarzania populacji rodzimych gatunków zwierzyny dziko żyjących. Gatunkiem takim do niedawna był bóbr, którego obecna liczebność zapewnia stabilny rozwój populacji.

139 Podejmowane są próby przywrócenia naturze głuszca i cietrzewia, które występują w Polsce nielicznie i w odizolowanych od siebie niewielkich populacjach. W tym celu w kilku obwodach wyłączonych z wydzierżawienia prowadzone są hodowle wolierowe tych gatunków. Sukcesem zakończyło się odtworzenie żubra, głównie w obwodach wyłączonych z wydzierżawienia i parkach narodowych. W tym zakresie podejmowanych jest wiele innych prób, które mogą zakończyć się powodzeniem tylko w warunkach obwodów wyłączonych z wydzierżawienia, zarządzanych i prowadzonych przez profesjonalną służbę.

140 W wielu obwodach wyłączonych z wydzierżawienia prowadzona jest hodowla gatunków zwierząt łownych przeznaczonych do zasiedleń. Działanie to ma na celu wspomożenie funkcjonowania dziko żyjących populacji oraz poszerzenie puli genów tych populacji, które funkcjonują od stuleci w odizolowanych od innych. Prowadzone są trzy klatkowe i jedna zagrodowa hodowla zajęcy, wiele hodowli kuropatw i bażantów, hodowle dzików, jeleni i danieli. Prowadzone hodowle są poligonem doświadczalnym dla wielu placówek naukowych, które prowadzą tam badania i doświadczenia. Wyhodowane zwierzęta trafiają do wielu obwodów łowieckich na terenie kraju i poza jego granice.

141 PLANOWANIE ŁOWIECKIE Łowiectwo obok leśnictwa i rybactwa, jest jedną z form gospodarowania zasobami przyrodniczymi, mające na celu ich trwałe użytkowanie oraz ochronę. Idea samoregulacji populacji zwierzyny w obecnych realiach rozwoju cywilizacji jest utopią. Każdy człowiek powinien sobie zdawać sprawę z nieodwracalnych zmian w środowisku przyrodniczym wywołanych naszą działalnością.

142 Aby ochrona przyrody ujęta przez człowieka w ramy gospodarki łowieckiej dawała oczekiwane efekty, konieczne było stworzenie całego systemu planowania łowieckiego, który uwzględnia z jednej strony zwierzynę oraz jej gatunkowo zróżnicowane środowisko i wymogi bytowania, z drugiej zaś strony o ograniczał szkody łowieckie do poziomu gospodarczo i społecznie uzasadnionego (znośnego).

143 Ponad 5000 obwodów łowieckich stanowi sieć obejmującą cały kraj, a zarazem wchodzące w zwarty system aktywnej ochrony, którego głównym filarem jest gospodarka łowiecka realizowana na podstawie: - rocznych planów łowieckich – sporządzanych na rok gospodarczy dla każdego obwodu osobno, - wieloletnich planów hodowlanych – przygotowywanych na 10 lat dla większych jednostek terytorialnych, zwanych łowieckimi rejonami hodowlanymi, składających się z kilku do nawet kilkunastu sąsiadujących obwodów łowieckich. Wszystkie te działania podlegają stałemu monitoringowi i bieżącej weryfikacji, a realizowane są przez ponad 100 tysięcy społecznie pracujących myśliwych zrzeszonych w Polskim Związku Łowieckim.

144 Tworzenie i realizacja planów łowieckich, zarówno tych perspektywicznych – wieloletnich, jak i obejmujących jeden sezon łowiecki, czyli rocznych, wymaga od myśliwych gruntownego przygotowania teoretycznego i praktycznego oraz kompetentnego i odpowiedzialnego prowadzenia gospodarki łowieckiej w każdym obwodzie.

145 Podstawą gospodarki łowieckiej w obwodach łowieckich jest planowanie łowieckie. Istnieją dwa rodzaje planów: - wieloletnie - roczne

146 WIELOLETNI PLAN HODOWLANYsporządza dla sąsiadujących ze sobą obwodów łowieckich o zbliżonych warunkach przyrodniczych (rejony hodowlane) dyrektor regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych w porozumieniu z marszałkiem województwa i Polskim Związkiem Łowieckim. Przy sporządzaniu tych planów należy uwzględnić zasadę optymalnego gospodarowania populacjami zwierząt łownych oraz ochrony lasu przed szkodami wyrządzanymi przez te zwierzęta. Oznacza to, że docelowe stany zwierzyny oraz struktura ich populacji muszą być dostosowane do produktywności łowisk, a także nie mogą prowadzić do nadmiernych szkód w lasach.

147 ROCZNY PLAN ŁOWIECKI na dany sezon ustalany jest przez dzierżawców obwodów łowieckich, opiniowany przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) i zatwierdzany przez nadleśniczego Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe. Plan ten zawiera sprawozdanie z wykonania poprzedniego roku gospodarczego oraz najważniejsze zadania gospodarki łowieckiej projektowane w nadchodzącym sezonie.

148 Roczne plany łowieckie są sporządzane przez dzierżawców obwodów łowieckich po zasięgnięciu opinii wójta (burmistrza, prezydenta miasta) i podlegają zatwierdzeniu przez właściwego nadleśniczego Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe, w uzgodnieniu z PZŁ. W obwodach wyłączonych z wydzierżawienia są sporządzane przez ich zarządców i podlegają zatwierdzeniu przez dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych.

149 Roczny plan łowiecki sporządza się na okres od 1 kwietnia do 31 marca roku następnego, zwany dalej „rokiem gospodarczym” (sezonem łowieckim). W rocznym planie łowieckim zamieszcza się: 1. Dane ogólne dotyczące obwodu łowieckiego, 2. Dane dotyczące zagospodarowania tego obwodu oraz szkód łowieckich w nim występujących, 3. Informacje o przychodach ze sprzedaży tusz zwierzyny w obwodzie, 4. Dane dotyczące zwierząt łownych tam występujących, określone osobno dla każdego z gatunków.

150

151

152

153

154

155

156 PRAWO ŁOWIECKIE Art.. 52 Kto:5) sprawując zarząd z ramienia dzierżawcy, zezwala na … przekroczenia zatwierdzonego w planie łowieckim pozyskania zwierzyny, - Podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku

157 Zwierzyna pozyskana w obwodzie łowieckimzgodnie z prawem stanowi własność dzierżawcy lub zarządcy obwodu łowieckiego, a zwierzyna bezprawnie pozyskana stanowi własność skarbu państwa. Osoba która upolowała zwierzynę, może zwrócić się do koła łowieckiego o odstąpienie pozyskanej tuszy po cenach rynkowych. Osoby wykonujące polowanie mogą odstąpioną zwierzynę spożytkować według własnego uznania z wyłączeniem odsprzedaży.

158 GOSPODARKI ŁOWIECKIEJDOKUMENTACJA GOSPODARKI ŁOWIECKIEJ

159 1) Roczny plan łowiecki (RPŁ).2) Mapa obwodu łowieckiego, zalecana skala 1: 3) Książka obwodu łowieckiego: - zestawienie protokołów czynności gospodarczych, - rejestr ubytków zwierzyny, - rejestr poletek, pasów zaporowych, - rejestr urządzeń łowieckich, - ewidencja uchwał dot. gospodarki łowieckiej

160 4) Rejestr wydanych upoważnień naodstrzał indywidualny połączony z rejestrem pozyskanej zwierzyny. 5) Rejestr upadków zwierzyny – kolizje drogowe, kłusownictwo. 6) Protokołu z odłowu, introdukcji, reintrodukcji zwierzyny, inwentaryzacja zwierzyny 7) Ewidencja polowań zbiorowych: - harmonogram polowań (kopie przekazane) a/ Nadleśnictwo b/ Urząd Gminy c/ Zarząd okręgowy PZŁ

161 8) Dokumentacja polowańkomercyjnych: a/ zamówienia polowań, b/ zezwolenia na odstrzał, c/ protokoły z polowań. 9) Ewidencja szkód łowieckich w uprawach i płodach rolnych. 10) Protokołu oceny prawidłowości odstrzału samców zwierzyny płowej. 11) Książka ewidencji pobytu myśliwych na polowaniu indywidualnym w obwodzie łowieckim

162 DOKUMENTACJA POMOCNICZA1) Zbiór obowiązujących przepisów prawnych, zarządzeń, instrukcji hodowlano łowieckich wydanych przez administrację rządową, Lasy Państwowe i organy PZŁ.

163 INWENTARYZACJA ZWIERZYNY GRUBEJMETODY: Pędzenia próbne polegające na przepędzeniu w kompleksie leśnym losowo rozłożonych miotów, których łączna powierzchnia powinna stanowić minimum 10 % powierzchni obwodu. Inwentaryzowanie tropów na stałych, równomiernie rozłożonych w obwodzie łowieckim transektach liniowych w okresie zimy (na śniegu).

164 Wiosenne liczenie zwierzyny na powierzchniach otwartych przylegających do lasu (oziminach).Inwentaryzowanie aktywnych głosowo samców jeleni w okresie rykowiska. Nocne liczenie zwierząt na terenach otwartych przy użyciu noktowizorów lub silnych źródeł światła. Inwentaryzowanie śladów bytności zwierzyny w kompleksach leśnych (odchody, legowiska, miejsca rozrodu itp.)

165 INWENTARYZACJA ZWIERZYNY DROBNEJLIS, BORSUK, JENOT liczenie populacji polega na inwentaryzacji zajętych nor, oraz systematycznych obserwacjach prowadzonych przez cały rok

166 KUROPATWA Inwentaryzacja kuropatwy powinna być przeprowadzona dwa razy w roku, jednak z założeniem, że jeżeli tylko na to pozwolą warunki należy wykonywać ją częściej, w celu bieżącego orientowania się w kształtowaniu zarówno liczebności, jak i występujących ubytków. Dlatego też, poza liczeniem na przełomie sierpnia i września oraz w zimie na śniegu (co daje najlepsze rezultaty) nic się nie stanie, jeżeli policzymy je także wspólnie z liczeniem zajęcy metodą taksacji pasowej na jesieni (przed pierwszym polowaniem na zające) i wiosną (najlepiej na przełomie lutego i marca). Daje to nam , pomimo występujących czasami pewnych niezgodności, wspaniały materiał analityczny nie tylko w zakresie ogólnej liczebności ale także w zakresie liczby i wielkości stad, oraz sezonowego ich rozmieszczenia na terenie obwodu łowieckiego, a także stopnia ich topografii, ewentualnych ubytków

167 ZAJĄC W odniesieniu do zająca inwentaryzacja metodą taksacji pasowej musi być przeprowadzona dwa razy w roku – tuż przed pierwszym polowaniem, a jeżeli nie polujemy, to najlepiej w listopadzie, oraz na przełomie lutego i marca. Są to działania niezmiernie ważne, nie tylko z hodowlanego punktu widzenia, ale także ekonomicznego.

168 BAŻANT W odniesieniu do bażanta poza znanym sposobem liczenia tych ptaków pod podsypami, co daje najlepsze wyniki podczas zalegania pokrywy śnieżnej, obserwację powinniśmy prowadzić przez cały okres pozyskania, w trakcie polowań zarówno zbiorowych jak i indywidualnych. Ma ona na celu nie tylko uzyskanie miarodajnych wyników w zakresie liczebności ogólnej, ale także w zakresie kształtującej się struktury płci. Jeżeli np. stwierdzimy, że podczas polowań na jednego koguta przypada 2-3 kury, to już w tym momencie powinniśmy wstrzymać pozyskanie, aby do momentu okresu godowego nie psuć dalej struktury na niekorzyść kogutów.

169 SZKODY ŁOWIECKIE Ważnym zadaniem dzierżawców obwodów łowieckich jest obowiązek wypłacania odszkodowań za wyrządzone przez zwierzynę szkody w uprawach i płodach rolnych. Mimo, że w wielu regionach wyrządzonych przez zwierzęta łowne szkód uniknąć nie sposób, to jednak właściwe zagospodarowanie łowieckie obwodu oraz zaangażowanie myśliwych i ich dobra współpraca z lokalną ludnością mogą bardzo poważnie ograniczyć rozmiar szkód.

170 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 08 marca 2010r W sprawie postępowania przy szacowaniu szkód oraz wypłat odszkodowań za szkody w uprawach i płodach rolnych.

171 1) Koło łowieckie informuje właściwegomiejscowo wójta (burmistrza, prezydenta miasta) oraz właściwą terytorialnie izbę rolniczą o osobach uprawnionych do przyjmowania zgłoszeń szkód wyrządzonych przez: - dziki - łosie, - jelenie - daniele, - sarny w uprawach i płodach rolnych.

172 2)Właściciel lub posiadacz gruntu zgłasza szkodę w formie pisemnej osobie, o której mowa w pkt. 1 w terminie: - 3 dni od dnia jej stwierdzenia - 14 dni w przypadku szkód wyrządzonych w sadach, od dnia jej powstania.

173 3) Wstępnego i ostatecznego szacowaniaszkody dokonują upoważnieni (na piśmie) przedstawiciele koła (dzierżawcy lub zarządcy obwodu łowieckiego), przy udziale poszkodowanego albo jego pełnomocnika oraz, na żądanie jednej ze stron, przedstawiciela właściwej terytorialnie izby rolniczej. 4) o terminie szacowania szkody powiadamia się poszkodowanego, nie później niż na 2 dni przed ich dokonaniem. Nieobecność prawidłowo powiadomionego poszkodowanego nie wstrzymuje przeprowadzenia szacowania.

174 5) Oględzin lub szacowania szkody dokonuje się w terminie 7 dni od dnia zgłoszenia szkody, najpóźniej na dzień przed sprzętem uszkodzonej lub zniszczonej uprawy, a w przypadku uszkodzonego lub zniszczonego płodu rolnego - w terminie 7 dni od dnia zgłoszenia szkody. 6) O terminie planowanego sprzętu uszkodzonej uprawy poszkodowany jest obowiązany powiadomić szacującego w formie pisemnej, w terminie 7 dni przed zamierzonym sprzętem.

175 7) Podczas ostatecznego szacowania szkody ustala się:- gatunek zwierzyny, która wyrządziła szkodę, - rodzaj uprawy lub płodu rolnego - stan i jakość uprawy lub jakość płodu rolnego, - obszar całej uprawy lub szacunkową masę zgromadzonego płodu rolnego, - obszar uprawy, która została uszkodzona lub szacunkową masę uszkodzonego płodu rolnego,

176 - procent zniszczenia uprawy na uszkodzonym obszarze,- plon z 1 ha lub szacunkową masę uszkodzonego płodu rolnego, - rozmiar szkody - wysokość odszkodowania.

177 8) Przy ostatecznym szacowaniu szkody w uprawach wymagających zaorania odszkodowanie ustala się, jeżeli szkoda powstała: - w okresie do 15 kwietnia – w wysokości 25%, - w okresie do 20 maja – w wysokości 40 %, - w okresie do 10 czerwca – w wysokości 60%, - w okresie od 11 czerwca – w wysokości 85%, 9) Wypłaty odszkodowania dokonuje się w terminie 30 dni od dnia sporządzenia protokołu ostatecznego szacowania

178 ROZPORZĄDZENIE Nr 12 WOJEWODY DOLNOŚLĄSKIEGO z dnia 1 września 2000r W sprawie określenia terminów zakończenia zbiorów poszczególnych gatunków roślin rolniczych na terenie województwa dolnośląskiego dla celów zachowania uprawnień za szkody łowieckie.

179 1. Pszenica ozima 2. Pszenica jara 3. Jęczmień ozimy 4. Jęczmień jary 5. Rzepak ozimy 6. Rzepak jary 7. Ziemniaki 8. Buraki cukrowe 9. Kukurydza na ziarno 10.Kukurydza na zielonkę

180 Posiadaczom uszkodzonych upraw lub płodów rolnych, którzy nie dokonali sprzętu w terminie odbiegającym więcej niż 14 dni od zakończenia okresu zbioru poszczególnych gatunków roślin ODSZKODOWANIE NIE PRZYSŁUGUJE.

181 Właściwe Nadleśnictwo wykonuje szacowanie i wypłatę odszkodowania, za szkody wyrządzone w uprawach i płodach rolnych przez zwierzęta łowne objęte całoroczną ochroną.

182 GOSPODARKA ŁOWIECKA POZA OBWODAMI ŁOWIECKIMIZgodnie z ustawą Prawo Łowieckie, w skład obwodów łowieckich nie wchodzą: Parki narodowe i rezerwaty przyrody, Tereny w granicach administracyjnych miast, Tereny zajęte przez miejscowości niezaliczane do Mast, ale tylko w granicach obejmujących zabudowania mieszkalne i gospodarcze z podwórzami, placami i ulicami oraz drogami wewnątrz tych miejscowości, Budowle, zakłady i urządzenia, tereny przeznaczone na cele społeczne, kultu religijnego, przemysłowe, handlowe, transportowe i inne cele gospodarcze oraz obiekty o charakterze zabytkowym i specjalnym, w granicach ich ogrodzeń.

183 Odstrzały redukcyjne zwierząt łownych w parkach narodowych i rezerwatach przyrody prowadzone są na podstawie przepisów o ochronie przyrody i na zasadach określonych w prawie łowieckim.