1 Zobowiązania podatkowe Prawo podatkowe [P2] Zobowiązania podatkowe 1

2 Obowiązek podatkowy Definicja: ORDYNACJA art. 6: „Nieskonkretyzowana powinność poniesienia przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w ustawie” NTA ( Naczelny Trybunał Administracyjny, wyrok z 1934 roku): „Abstrakcyjne zobowiązanie do poniesienia ciężaru podatkowego związane przez przepisy prawa z zaistnieniem danego stanu faktycznego” Rodzaje : 1.Materialny = zapłata podatku 2.Formalny ( techniczny) = zapewnienie prawidłowego wymiaru i poboru podatku poprzez: dokonanie rejestracji podatkowej ( NIP, VAT UE, VAT czynny) składanie informacji i deklaracji podatkowych poddanie się kontroli podatkowej prowadzenie ksiąg i innych dokumentów podatkowych ORD 86: Podatnicy obowiązani do prowadzenia ksiąg podatkowych przechowują księgi i związane z ich prowadzeniem dokumenty DO CZASU UPŁYWU OKRESU PRZEDAWNIENIA ZOBOWIĄZANIA PODATKOWEGO, chyba że ustawy podatkowe stanowią inaczej. [P2] Zobowiązania podatkowe2

3 Ustawa z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników: Art. 3. 1. Identyfikatorem podatkowym jest: 1)numer PESEL - w przypadku podatników będących osobami fizycznymi objętymi rejestrem PESEL nieprowadzących działalności gospodarczej lub niebędących zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług; 2)NIP - w przypadku pozostałych podmiotów podlegających obowiązkowi ewidencyjnemu Art. 8a. 1. Nadanie NIP następuje przy użyciu Centralnego Rejestru Podmiotów - Krajowej Ewidencji Podatników, po dokonaniu zgłoszenia identyfikacyjnego. ORDYNACJA PODATKOWA Art. 3f. § 1. Identyfikacja podatników, płatników, inkasentów, ich następców prawnych oraz osób trzecich na portalu podatkowym następuje przez zastosowanie kwalifikowanego certyfikatu przy zachowaniu zasad przewidzianych w ustawie z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym lub przez zastosowanie profilu zaufanego ePUAP w rozumieniu art. 3 pkt 15 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne [P2] Zobowiązania podatkowe3

4 Zobowiązanie podatkowe Wierzyciel podatkowy: Skarb Państwa / JST Organ podatkowy Dłużnik podatkowy: Podatnik – płatnik – inkasent – osoba 3cia – następca podatkowy Strony zobowiązania Kto jest wierzycielem? Kto jest dłużnikiem? Termin zobowiązania (Do) kiedy należy wpłacić podatek? W jakiej formie należy wpłacić podatek? Miejsce zobowiązania Gdzie wpłacić dany podatek? Wysokość zobowiązania Ile wynosi podatek do zapłaty? Kto oblicza ten podatek? [P2] Zobowiązania podatkowe4

5 Powstawanie zobowiązań podatkowych TrybEx lege (ORD 21 § 1 pkt.1) Administracyjny (ORD 21 § 1 pkt.2) Kiedy powstaje zobowiązanie? Z chwilą dokonania czynności / zaistnienia zdarzenia, z którymi prawo łączy powstanie obowiązku podatkowego Z dniem DORĘCZENIA dłużnikowi decyzji podatkowej Jaki jest termin płatności? Określają go ustawy szczegółowe ( np. PIT - do 30 IV R+1) 14 dni od doręczenia decyzji, z zastrzeżeniem ORD 47 § 2 Kto oblicza podatek? Samodzielne podatnik lub płatnikOrgan podatkowy w decyzji podatkowej Przykłady:Zawarcie umowy (PCC), import towarów (akcyza), osiągnięcie przychodu (PIT) - wszystkie te czynności w świetle prawa są wystarczającą przesłanką powstania zobowiązania podatkowego Nabycie gospodarstwa rolnego = powstaje abstrakcyjny obowiązek podatkowy względem jego właściciela Doręczenie decyzji o podatku rolnym = powstanie konkretnego zobowiązania podatkowego względem tego podatnika [P2] Zobowiązania podatkowe5

6 Termin do wydania decyzji podatkowych ( ORD 68) Kiedy powstał obowiązek podatkowy? 201531.12.201831.12.2020 Termin podstawowy Gdy podatnik nie złożył w terminie deklaracji podatkowej lub nie podał tam wszystkich danych + w sprawach dotyczących dochodów ze źródeł nieujawnionych lub nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach (PIT) [P2] Zobowiązania podatkowe6

7 Jak obliczać terminy podatkowe? ORDYNACJA PODATKOWA: Art. 12. § 1. Jeżeli początkiem terminu określonego w dniach jest pewne zdarzenie, przy obliczaniu tego terminu nie uwzględnia się dnia, w którym zdarzenie nastąpiło. Upływ ostatniego z wyznaczonej liczby dni uważa się za koniec terminu. (…) § 5. Jeżeli ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy, chyba że ustawy podatkowe stanowią inaczej. § 6. Termin uważa się za zachowany, jeżeli przed jego upływem pismo zostało: 1) wysłane w formie dokumentu elektronicznego do organu podatkowego, a nadawca otrzymał urzędowe poświadczenie odbioru; 2) nadane w polskiej placówce pocztowej operatora wyznaczonego (…) 3)złożone przez żołnierza lub członka załogi statku morskiego w dowództwie jednostki wojskowej lub kapitanowi statku; 4)złożone przez osobę pozbawioną wolności w administracji zakładu karnego; 5)złożone przez osobę aresztowaną w administracji aresztu śledczego. [P2] Zobowiązania podatkowe7

8 Rodzaje decyzji podatkowych Ustalająca ( konstytutywna, tworzy nowy stan prawny, działa EX NUNC – na przyszłość). Przykłady: ORD 21/1 dot. powstania zobowiązania podatkowego ORD 67a dot. umorzenia zaległości podatkowej ROL 13c dot. zaniechania ustalenia zobowiązania podatkowego lub poboru podatku rolnego Określająca (deklaratoryjna, stwierdza zaistniały stan prawny, działa EX TUNC) Przykłady: ORD 21/3 dot. stwierdzenia zaległości podatkowej ORD 53a dot. określenia wysokości odsetek za zwłokę ORD 67a dot. rozłożenia podatku na raty ORD 74a dot. określenia wysokości nadpłaty [P2] Zobowiązania podatkowe8

9 Termin przedawnienia zobowiązań podatkowych (ORD 70) Kiedy upłynął termin płatności podatku? 201531.12.2020 Termin przedawnienia zobowiązania O RD 70 § 8. Nie ulegają przedawnieniu zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym, jednakże po upływie terminu przedawnienia zobowiązania te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu. [P2] Zobowiązania podatkowe9

10 Różne reakcje na podatek POWSTAŁO ZOBOWIĄZANIE PODATKOWE….. ….WPŁACAM PODATEK….. ….ZOBOWIĄZANIE PODATKOWE WYGASA ….NIE WPŁACAM PODATKU… …POWSTAJE ZALEGŁOŚĆ PODATKOWA …WYSTĘPUJĘ Z WNIOSKIEM O: ROZŁOŻENIE NA RATY PODATKU ( ZALEGŁOŚCI ) ODROCZENIE SPŁATY PODATKU (ZALEGŁOŚCI) KOMPENSATĘ PODATKU (ZALEGŁOŚCI) UMORZENIE ZALEGŁOŚCI …CHCĘ ZAWRZEĆ UMOWĘ O PRZENIESIENIU WŁASNOŚCI RZECZY W ZAMIAN ZA ZALEGŁOŚCI PODATKOWE [P2] Zobowiązania podatkowe10

11 Ogólne zasady opłacania podatków Termin: Zobowiązania EX LEGE: określony w ustawie podatkowej Zobowiązania z decyzji organu podatkowego: 14 dni od jej doręczenia Sposób: przedsiębiorcy w zakresie podatków gospodarczych oraz płatnicy przekazujący te podatki do organów podatkowych – forma bezgotówkowa (polecenie przelewu) pozostali dłużnicy – w dowolny sposób Art. 63. § 1. Podstawy opodatkowania, kwoty podatków, odsetki za zwłokę, opłaty prolongacyjne, oprocentowanie nadpłat oraz wynagrodzenia przysługujące płatnikom i inkasentom zaokrągla się do pełnych złotych w ten sposób, że końcówki kwot wynoszące mniej niż 50 groszy pomija się, a końcówki kwot wynoszące 50 i więcej groszy podwyższa się do pełnych złotych, z zastrzeżeniem § 1a i 2. § 1a. Podstawy opodatkowania, o których mowa w art. 30a ust. 1 pkt 1-3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, oraz kwoty podatków od nich pobierane zaokrągla się do pełnych groszy w górę. § 2. Zaokrąglania podstaw opodatkowania i kwot podatków nie stosuje się do opłat, o których mowa w przepisach o podatkach i opłatach lokalnych. [P2] Zobowiązania podatkowe11

12 Zapłata podatku – nowe przepisy! Art. 62. § 1. Jeżeli na podatniku ciążą zobowiązania z różnych tytułów, dokonaną wpłatę, z zastrzeżeniem § 2, zalicza się na poczet podatku, począwszy od zobowiązania o najwcześniejszym terminie płatności, chyba że podatnik wskaże, na poczet którego zobowiązania dokonuje wpłaty. § 1a. Jeżeli na podatniku ciążą koszty doręczonego upomnienia, dokonaną wpłatę zalicza się w pierwszej kolejności na poczet tych kosztów. § 2. Jeżeli na podatniku ciążą zobowiązania z tytułu zaliczek na podatek, dokonaną wpłatę zalicza się na poczet zaliczki, począwszy od zobowiązania o najwcześniejszym terminie płatności. § 3. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio w razie dokonywania wpłat na poczet rat, na jakie rozłożono podatek lub zaległość podatkową wraz z odsetkami za zwłokę oraz rat podatku. Art. 62b. § 1. Zapłata podatku może nastąpić także przez: 1)małżonka podatnika, jego zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę; 2)aktualnego właściciela przedmiotu hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego, jeżeli podatek zabezpieczony jest hipoteką przymusową lub zastawem skarbowym; 3)inny podmiot, w przypadku gdy kwota podatku nie przekracza 1000 zł. § 2. W przypadkach, o których mowa w § 1 pkt 1 i 3, jeżeli treść dowodu zapłaty nie budzi wątpliwości co do przeznaczenia zapłaty na zobowiązanie podatnika uznaje się, że wpłata pochodzi ze środków podatnika. [P2] Zobowiązania podatkowe12

13 Zaległość podatkowa TERMIN PŁATNOŚCI PODATKU Powstanie zobowiązania podatkowego Wygaśnięcie zobowiązania podatkowego ZOBOWIĄZANIE (aktualne) ZALEGŁOŚĆ PODATKOWA TERMIN PŁATNOŚCI PODATKU ORDYNACJA PODATKOWA Art. 51. § 1. Zaległością podatkową jest podatek niezapłacony w terminie płatności. § 2. Za zaległość podatkową uważa się także niezapłaconą w terminie płatności zaliczkę na podatek (…) lub ratę podatku. § 3. Przepisy § 1 i 2 stosuje się również do należności z tytułu podatków, zaliczek na podatki oraz rat podatków niewpłaconych w terminie płatności przez płatnika lub inkasenta. [P2] Zobowiązania podatkowe13

14 Skala i struktura zaległości podatkowych (Dane: NIK, stan na 31.12.2015 r.) [P2] Zobowiązania podatkowe14

15 Główne przyczyny zaległości podatkowych (Źródło: Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za rok 2015, NIK) Obiektywne: - Przyczyny gospodarcze - Nadmierny fiskalizm - Stan prawa podatkowego - Praca organów skarbowych skuteczność egzekucji zaległości = 27%zaległości przedawnione = 1,7 mld złzaległości > 5 lat = 11,7 mld zł Subiektywne: - Moralność podatkowa - Mentalność podatkowa - Opór antypodatkowy - Szara strefa ( podziemie gospodarcze ) Ponad 8000 podatników z zaległościami > 1 mln zł UKS: w 2013 r. wykryto 155 000 faktur na fikcyjne transakcje o wartości 20 mld zł UKS: w 2014 r. wykryto 207 000 faktur na fikcyjne transakcje o wartości 33 mld zł UKS: w 2015 r. wykryto 360000 faktur na fikcyjne transakcje o wartości 82 mld zł [P2] Zobowiązania podatkowe15

16 Skutki zaległości podatkowych 1/ Odsetki za każdy dzień zwłoki Wzór: Dług podatkowy X liczba dni zwłoki x STAWKA 365 PODSTAWOWA STAWKA ODSETEK = [ 2 x stopa kredytu lombardowego ustalana przez Radę Polityki Pieniężnej + 2 % ] > 8% PREFERENCYJNA STAWKA ODSETEK = 50% stawki podstawowej SANKCYJNA STAWKA ODSETEK = 150% stawki podstawowej 2/ organ podatkowy może zabezpieczyć wykonanie zobowiązania podatkowego na majątku dłużnika 3/ organ podatkowy może przenieść odpowiedzialność podatkową na osobę trzecią 4/ sankcje karno – skarbowe dla dłużnika KKS 57: Podatnik, który uporczywie nie wpłaca w terminie podatku podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe KKS 77: Płatnik lub inkasent, który pobranego podatku nie wpłaca w terminie na rachunek właściwego organu podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności do lat 3 albo obu tym karom łącznie [P2] Zobowiązania podatkowe16

17 2016: dwie nowe stawki odsetek za zwłokę Art. 56a. § 1. OBNIŻONĄ STAWKĘ ODSETEK za zwłokę w wysokości 50% stawki odsetek za zwłokę stosuje się w przypadku spełnienia łącznie następujących warunków: 1) złożenia prawnie skutecznej korekty deklaracji, nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia upływu terminu do złożenia deklaracji; 2) zapłaty zaległości podatkowej w ciągu 7 dni od dnia złożenia korekty. (…) § 3. Obniżonej stawki odsetek za zwłokę nie stosuje się w przypadku korekty deklaracji: 1) złożonej po doręczeniu zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, a w przypadkach gdy nie stosuje się zawiadomienia - po zakończeniu kontroli podatkowej; 2) dokonanej w wyniku czynności sprawdzających. Art. 56b. PODWYŻSZONĄ STAWKĘ ODSETEK za zwłokę w wysokości 150% stawki odsetek za zwłokę stosuje się do zaległości w podatku od towarów i usług oraz w podatku akcyzowym w przypadku: 1) zaniżenia zobowiązania podatkowego, zawyżenia kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku ujawnionych przez organ podatkowy w toku kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego, 2) korekty deklaracji: a) złożonej po doręczeniu zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, a w przypadkach gdy nie stosuje się zawiadomienia - po zakończeniu kontroli podatkowej, b) dokonanej w wyniku czynności sprawdzających - jeżeli kwota zaniżenia zobowiązania podatkowego, zawyżenia kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku przekracza 25% kwoty należnej i jest wyższa niż pięciokrotna wysokość minimalnego wynagrodzenia (…) obowiązującego w dniu następującym po dniu upływu terminu płatności zobowiązania lub terminu zwrotu; 3)ujawnienia przez organ podatkowy w toku czynności sprawdzających, kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego niezłożenia deklaracji, mimo ciążącego obowiązku oraz braku zapłaty podatku. [P2] Zobowiązania podatkowe17

18 Procedura zabezpieczenia wykonania zobowiązań podatkowych CEL: Zagwarantowanie środków płatniczych na pokrycie należności podatkowych PRZEDMIOT: Cały majątek podatnika PRZESŁANKA: uzasadniona obawa niewykonania zobowiązania podatkowego CZYNNOŚCI SPRAWDZAJĄCE KONTROLA PODATKOWA POSTĘPOWANIE PODATKOWE DECYZJA O ZARZĄDZENIU ZABEZPIECZENIA wybór trybu dokonania zabezpieczenia TRYB USTAWY o POSTĘPOWANIU EGZEKUCYJNYM W ADMINISTRACJI TRYB ORDYNACJI PODATKOWEJ (urzędowe zabezpieczenie) TRYB ORDYNACJI PODATKOWEJ (dobrowolne zabezpieczenie, na wniosek podatnika) DECYZJA O DOKONANIU ZABEZPIECZENIA ZAJĘCIE ZABEZPIECZAJĄCE BLOKADA RACHUNKU BANKOWEGO HIPOTEKA PRZYMUSOWA ZASTAW SKARBOWYGWARANCJA BANKOWA PORĘCZENIE BANKOWE WESKEL WŁASNY Z AKCEPTEM BANKU [P2] Zobowiązania podatkowe18

19 Hipoteka i zastaw Podobieństwa Przymusowy charakter Ustanawiane na rzecz SP / JST względem wszystkich typów dłużników podatkowych Przywilej pierwszeństwa wierzycieli Prawo bezpośredniej skuteczności Hipoteka podatkowa Zastaw skarbowy 1. Nieruchomości (również części ułamkowe i współwłasność) 2. Prawa: użytkowania wieczystego, ograniczone spółdzielcze 3. Subintabulat 4. Statek morski Przedmiot Ruchomości powyżej 10 000 zł ( kwota corocznie waloryzowana o wskaźnik inflacji; na rok 2016jest to 12 400 zł) Wpis do księgi wieczystej ( dokonany przez sąd) Powstanie ograniczonego prawa rzeczowego Wpis do rejestru zastawów skarbowych ( lokalny – nUS, centralny - MF) [P2] Zobowiązania podatkowe19

20 Zabezpieczenie dobrowolne: gwarancja bankowa 4. Żądanie wypłaty sumy gwarantowanej i jego realizacja 3. Umowa gwarancji bankowej BANK GWARANT BENEFICJENT GWARANCJI (fiskus) 5. Regres ( gwarancja nie jest akcesoryjna względem umowy głównej) 2. List gwarancyjny 1. Umowa zlecenia udzielenia gwarancji 0. Zobowiązanie główne (podatkowe) ZLECENIODAWCA GWARANCJI (podatnik) PR BANK. 81. 1. Gwarancją bankową jest jednostronne zobowiązanie banku-gwaranta, że po spełnieniu przez podmiot uprawniony (beneficjenta gwarancji) określonych warunków zapłaty, które mogą być stwierdzone określonymi w tym zapewnieniu dokumentami, jakie beneficjent załączy do sporządzonego we wskazanej formie żądania zapłaty, bank ten wykona świadczenie pieniężne na rzecz beneficjenta gwarancji - bezpośrednio albo za pośrednictwem innego banku. 2. Udzielenie i potwierdzenie gwarancji bankowej następuje na piśmie pod rygorem nieważności. [P2] Zobowiązania podatkowe20

21 Zabezpieczenie „reverse charge” ORD 33 b pkt. 3, także ORD 117b oraz art. 105 a ustawy o podatku od towarów i usług Możliwym jest dokonanie zabezpieczenia na majątku podatnika NA RZECZ KTÓREGO DOKONANO dostawy towarów wrażliwych w rozumieniu ustawy o PTU, po doręczeniu mu decyzji orzekającej o odpowiedzialności podatkowej za zaległości podatkowe podmiotu dokonującego na jego rzecz dostawy towarów, JEŻELI ZACHODZI UZASADNIONA OBAWA, ŻE ZOBOWIĄZANIE NIE ZOSTANIE PRZEZ DOSTAWCĘ WYKONANE, a w szczególności gdy dostawca trwale nie uiszcza wymagalnych zobowiązań o charakterze publicznoprawnym lub dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku, które mogą utrudnić lub udaremnić egzekucję; ------------------------------------------- Towary wrażliwe w rozumieniu PTU: wyroby stalowe, benzyny silnikowe, oleje opałowe, złoto, srebro, platyna, cyfrowe kamery i aparaty fotograficzne, kasety i tonery do drukarek, odpady (złom), konsole, przenośne komputery i telefony komórkowe NUS - WIERZYCIEL Zobowiązanie podatkowe (VAT) DOSTAWCA TOWARÓW WRAŻLIWYCH Umowa sprzedaży Odpowiedzialność osoby trzeciej NABYWCA TOWARÓW WRAŻLIWYCH Nabywca może być odpowiedzialny jak dłużnik solidarny z dostawcą, jeżeli:  Nabywca ma status podatnika VAT  Wartość dostawy od tego samego dostawcy > 50 000 zł w danym miesiącu  W momencie dostawy nabywca wiedział / miał uzasadnione podstawy by przypuszczać że podatek od tej dostawy nie zostanie w całości / w części przekazany do nUS  Egzoneracja: złożenie kaucji gwarancyjnej ( co najmniej 200 000 zł) przez nabywcę w formie depozytu pieniężnego albo gwarancji bankowej na rzecz właściwego nUS [P2] Zobowiązania podatkowe21